Zasady dostępu do informacji publicznej określa ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 902). Przepisy ustawy przyznają każdemu prawo do dostępu do informacji publicznej i pozwalają na wystąpienie z wnioskiem o udostępnienie takiej informacji do władz publicznych i podmiotów wykonujących zadania publiczne. Jednocześnie przepisy te nie określają żadnych wymogów, od których zależy skuteczność takiego wniosku. Czy oznacza to, że na wniosek o udostępnienie informacji należy odpowiedzieć niezależnie od jego formy?
Art. 2 ust. 2 ustawy zastrzega, że od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Oznacza to, że wniosek nie musi zawierać żadnego uzasadnienia. W orzecznictwie wskazuje się, że wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, o ile wynika z niego w sposób jasny co jest przedmiotem wniosku (wyrok NSA z 16.03.2009 r., I OSK 1277/08, ONSAiWSA 2010, nr 5, poz. 91). Zauważa się w szczególności, że wniosek składany w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej nie stanowi podania w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż na tym etapie postępowania nie stosuje się przepisów tego Kodeksu (por. wyrok NSA z 7.06.2019 r., I OSK 2788/17, CBOSA). Wniosek o udostępnienie informacji publicznej nie musi zatem spełniać wymogów formalnych określnych w art. 63 k.p.a. Za minimalne wymogi takiego wniosku uznaje się jedynie jasne sformułowanie, z którego wynika, co jest przedmiotem żądania udostępnienia informacji publicznej, gdyż niezbędne jest wykazanie, że żądana informacja ma charakter informacji publicznej (wyrok NSA z 7.06.2019 r., I OSK 2788/17, CBOSA). Czasami sądy administracyjne wskazują także na potrzebę dokładnego określenia adresata wniosku (tak m.in. wyrok WSA w Gliwicach z 11.07.2024 r., III SAB/Gl 398/2, CBOSA).
Pewne wątpliwości może budzić kwestia czy wniosek o udostępnienie informacji publicznej musi być sporządzony w formie pisemnej. Art. 10 ust. 2 ustawy stanowi, że informacja publiczna, która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. Co natomiast w sytuacji, gdy określona informacja nie może być udostępniona niezwłocznie? Wnioskując a contrario należałoby przyjąć, że w tym przypadku wniosek powinien mieć formę pisemną. Należy jednak zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem NSA za wniosek pisemny uznawać należy również przesłanie zapytania pocztą elektroniczną (wyrok NSA z 14.11.2019 r., I OSK 692/18, CBOSA).
Co więcej wskazuje się, że w przepisach ustawy o dostępie do informacji publicznej brak jest nakazu, aby wnioskodawca musiał podać swoje dane osobowe (wyrok NSA z 14.11.2019 r., I OSK 692/18, CBOSA). Stanowisko to prowadzi do wniosku, że należy udzielić odpowiedzi nawet na anonimowe wnioski o udostępnienie informacji publicznej. W ocenie NSA argumentem przemawiającym za dopuszczalnością także i takiej formy wniosku jest wynikający z przepisów ustawy brak konieczności pełnego zidentyfikowania wnioskodawcy, który żądając informacji nie musi wykazać się jakimkolwiek interesem prawnym lub faktycznym, aby otrzymać informację (wyrok NSA z 14.11.2019 r., I OSK 692/18, CBOSA).
Co do zasady nie jest również wymagane podpisanie wniosku o udostępnienie informacji publicznej.
Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez NSA za wniosek pisemny o udzielenie informacji publicznej należy uznawać również przesłanie zapytania pocztą elektroniczną nawet, gdy do jej autoryzacji nie zostanie użyty podpis elektroniczny (wyrok NSA z 16.03.2009 r., I OSK 1277/08, ONSAiWSA 2010, nr 5, poz. 91). NSA zwraca jednak uwagę, że sytuacja wygląda inaczej, gdy: udostępnienie informacji publicznej wiąże się z poniesieniem kosztów i potrzeby wezwania do ich uiszczenia, które z uwagi na potrzebę nałożenia na wnioskodawcę określonego obowiązku (zapłaty kosztów) wymaga zindywidualizowania wnioskodawcy; gdy wnioskowana informacja ma charakter informacji publicznej przetworzonej, z uwagi na potrzebę wykazania, w jaki sposób udostępnienie informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego; oraz gdy istnieją bezpośrednie powody do odmowy udzielenia informacji publicznej, co wymaga wydania decyzji administracyjnej w tym zakresie. W ocenie NSA wszystkie przypadki, w których ma dojść do podjęcia przez organ aktu administracyjnego, w tym zwłaszcza kwalifikowanego, jakim jest decyzja administracyjna (odmowna oraz o umorzeniu postępowania), bezwzględnie wymagają podpisu wnioskodawcy (własnoręcznego lub elektronicznego) na wniosku o udostępnienie informacji publicznej. Brak winien być usuwany w postępowaniu naprawczym, regulowanym w art. 64 § 2 k.p.a. (wyrok NSA z 14.11.2019 r., I OSK 692/18, CBOSA).
Nie ma przeszkód, aby odpowiedź na wniosek została przesłana drogą elektroniczną na wskazany we wniosku adres email.
W przypadku wniosku o udostępnienie informacji publicznej, jego autora identyfikuje adres email, z którego nadano wniosek. Udostępnienie informacji publicznej zwrotnie na adres email, z którego przesłano wniosek zawsze będzie stwarzać pewność, że informacja ta trafiła do autora wniosku, pomimo że jego personalia nie będą ujawnione. WSA w Kielcach wprost wskazuje, że wniosek o udostępnienie informacji publicznej można złożyć anonimowo, poprzez email. Zgodnie z przyjętym przez Sąd stanowiskiem w takim przypadku autora wniosku identyfikuje adres email, z którego nadano wniosek, a udostępnienie informacji zwrotnie na adres email, z którego przesłano wniosek zawsze stwarza pewność, że informacja ta trafiła do autora wniosku, pomimo że jego personalia nie będą ujawnione (wyrok WSA w Kielcach z 5.06.2024 r., II SAB/Ke 58/24). Nie ma też przeszkód aby wnioskować o przesłanie informacji na poste restante czy na adres skrytki pocztowej (wyrok NSA z 14.11.2019 r., I OSK 692/18, CBOSA).
Należy zatem stwierdzić, że postępowanie o udostępnienie informacji publicznej jest mocno odformalizowane. Podmioty zobowiązane przez ustawę do udostępniania informacji publicznej muszą mieć na względzie konieczność odpowiadania w zasadzie na każde zapytanie dotyczące informacji publicznej, nawet jeśli przybiera ono postać zwykłej, nieopatrzonej podpisem czy nawet anonimowej wiadomości przesłanej za pośrednictwem poczty elektronicznej.
Grzegorz Lubeńczuk
Kancelaria Wyrzykowscy
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej, podatkowej ani jakiejkolwiek innej formy doradztwa. Wszelkie przedstawione w nim treści wyrażają osobiste poglądy autora oraz jego wiedzę na temat omawianych zagadnień. Autor ani wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki wynikające z zastosowania się do informacji zawartych w artykule bez konsultacji z odpowiednim specjalistą.
Zadaj pytanie