Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie (NSA) skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) o moment powstania prawa do odliczenia podatku VAT. Ściślej rzecz ujmując, czy zgodnie z przepisami unijnej dyrektywy są zapisy polskiej ustawy zakazujące odliczenia podatku VAT do momentu złożenia deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał fakturę.
Zdaniem Spółki, której dotyczy opisana sprawa, jeżeli obowiązek podatkowy u sprzedawcy powstał w styczniu, a nabywca otrzymał fakturę w lutym, ale przed złożeniem deklaracji za styczeń, to może odliczyć VAT w deklaracji za styczeń.
Okoliczności sprawy
Spółka uczestniczy w transakcjach zakupu energii i gazu w taki sposób, że na podstawie złożonych zleceń i przy spełnieniu określonych warunków, kupuje energię elektryczną i gaz od sprzedających, a następnie odsprzedaje je kupującym. Spółka widnieje na fakturach VAT jako nabywca lub sprzedawca i tym samym zobowiązana jest do rozliczenia podatku VAT naliczonego oraz należnego.
Na gruncie obowiązujących przepisów, co do zasady podatnik może dokonać odliczenia podatku VAT w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabywanych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy, nie wcześniej jednak niż w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę.
Oznacza to, że jeżeli u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy w styczniu to nabywca może odliczyć podatek VAT w deklaracji za styczeń pod warunkiem, że również w styczniu otrzymał fakturę. Jeżeli nabywca otrzymał fakturę w lutym, ma prawo odliczyć podatek VAT najwcześniej w deklaracji za luty.
Spółka, której sprawa trafiła do TSUE uznała, że przepisy polskiej ustawy o podatku VAT są niezgodne z przepisami unijnymi. Spółka uważa, że prawo do odliczenia powinno jej przysługiwać już w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy również w sytuacji, gdy faktury dokumentujące dokonanie zakupu w danym okresie rozliczeniowym zostaną przez Spółkę otrzymane w kolejnym okresie rozliczeniowym, jednak nie później niż w terminie, w którym złoży on deklarację VAT za ten okres.
Organ podatkowy i sąd I instancji nie zgodził się ze Spółką. Sąd wyjaśnił, że prawo do odliczenia podatku naliczonego generalnie skorelowane jest z momentem, w którym podatek VAT staje się wymagalny, czyli z momentem powstania obowiązku podatkowego. Jednakże, aby podatnik skorzystał z tego prawa muszą zostać spełnione jeszcze dwie przesłanki, tj. transakcja faktycznie zaistniała i podatnik posiada fakturę dokumentującą tę transakcję. Takie rozumienie przepisu Sąd uznał za zgodne z przepisami unijnej Dyrektywy VAT oraz orzecznictwem Trybunału.
Gdy sprawa trafiła do NSA, ten postanowił skierować sprawę do TSUE.
Pytanie prejudycjalne
Sąd Unii Europejskiej wypowie się zatem w przedmiocie następującego pytania prejudycjalnego: „Czy art. 167, 168 lit. a) i art. 178 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE seria L z 2006 r. Nr 347/1 ze zm.) oraz zasady neutralności podatkowej, skuteczności i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisowi krajowemu, takiemu jak art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy VAT, z którego wynika, że podatnik nie może zrealizować prawa do odliczenia podatku naliczonego w deklaracji składanej za okres, w którym spełnił warunki materialne skorzystania z tego prawa, jeżeli w okresie tym nie otrzymał jeszcze faktury, pomimo że fakturę tę otrzymał jeszcze przed złożeniem tej deklaracji ?”
Uznanie przez Sąd UE, że polskie przepisy „wstrzymujące” odliczenie podatku VAT do rozliczenia za okres, w którym nabywca otrzyma fakturę, są niezgodne z przepisami unijnej dyrektywy, może mieć istotne znaczenie dla dotychczasowej praktyki nie tylko dla Spółki, będącej stroną w sprawie, ale także innych podatników VAT.
Od orzeczenia Sądu UE będzie zależało, czy nastąpi zmiana w sprawie momentu powstania prawa do odliczenia podatku VAT.
Paweł Czaplicki
Kancelaria Wyrzykowscy
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej, podatkowej ani jakiejkolwiek innej formy doradztwa. Wszelkie przedstawione w nim treści wyrażają osobiste poglądy autora oraz jego wiedzę na temat omawianych zagadnień. Autor ani wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki wynikające z zastosowania się do informacji zawartych w artykule bez konsultacji z odpowiednim specjalistą.
*postanowienie NSA z dnia 2 października 2024 r., sygn.. akt I FSK 169/21