Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) pracuje nad nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Nowe przepisy mają umożliwić gminom skuteczniejszą kontrolę deklaracji śmieciowych poprzez dostęp do dodatkowych rejestrów i baz danych. Jednak Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO) zwraca uwagę na ryzyko nadużyć oraz nieprecyzyjność projektowanych regulacji.
Samorządy walczą z nieuczciwymi deklaracjami
Problem zaniżania liczby mieszkańców w deklaracjach śmieciowych istnieje od lat. Gminy wskazują, że wiele osób unika płacenia za odpady, co prowadzi do niedoborów finansowych w systemie. Raport Regionalnej Izby Obrachunkowej (RIO) w Opolu wykazał, że rozbieżność między liczbą mieszkańców podaną w deklaracjach a rzeczywistą liczbą ludności wynosi średnio 16%.
Aby temu przeciwdziałać, już w 2021 r. wprowadzono przepis pozwalający weryfikować deklaracje na podstawie danych posiadanych przez gminę oraz jej jednostki organizacyjne, w tym przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne. Jednak sądy administracyjne uznały te regulacje za niewystarczające, wskazując, że gminy nie mają podstawy prawnej do pozyskiwania informacji z innych źródeł, takich jak rejestr PESEL.
Co proponuje ministerstwo?
MKiŚ planuje rozszerzenie katalogu źródeł danych, do których dostęp uzyskałyby gminy i podmioty zarządzające odpadami. Chodzi m.in. o:
✔️ Rejestr PESEL,
✔️ Ewidencję ludności,
✔️ Dane o zużyciu wody na nieruchomości.
Dodatkowo rozważane jest umożliwienie dostępu do tych informacji także firmom zajmującym się gospodarką odpadami na zlecenie gmin.
UODO ostrzega przed ryzykiem nadużyć
Prezes UODO, popiera ideę uszczelnienia systemu opłat za śmieci, ale wskazuje, że projektowane przepisy są zbyt ogólne. Krytykuje m.in.:
⚠️ Brak precyzyjnego wskazania, które podmioty miałyby obowiązek udostępniania danych,
⚠️ Brak jasno określonych źródeł, z których dane mogłyby być pozyskiwane,
⚠️ Zbyt szeroki zakres gromadzonych informacji (m.in. numery PESEL, adresy zameldowania i czasowego pobytu),
⚠️ Możliwość naruszenia zasady minimalizacji danych określonej w RODO.
Dodatkowo, wątpliwości budzi brak regulacji dotyczących sposobu przetwarzania i przechowywania danych oraz brak zabezpieczeń przed ich nieuprawnionym wykorzystaniem.
Co dalej?
MKiŚ przekazało projekt nowelizacji do konsultacji z UODO. Planowane jest dopracowanie przepisów w taki sposób, aby zapewnić równowagę między skutecznością systemu a ochroną danych osobowych. Kluczowe będzie doprecyzowanie podstaw prawnych dostępu do danych oraz określenie, jakim podmiotom i w jakim zakresie mogą być one udostępniane.
adw. Justyna Jabłonka
Inspektor Ochrony Danych
Kancelaria Wyrzykowscy
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej, podatkowej ani jakiejkolwiek innej formy doradztwa. Wszelkie przedstawione w nim treści wyrażają osobiste poglądy autora oraz jego wiedzę na temat omawianych zagadnień. Autor ani wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki wynikające z zastosowania się do informacji zawartych w artykule bez konsultacji z odpowiednim specjalistą.
Źródła:
1️⃣ Gazeta Prawna – Samorząd dostanie narzędzia do sprawdzenia, kto nie płaci za śmieci (wydanie z 12 lutego 2025 r.).
2️⃣ Analiza Regionalnej Izby Obrachunkowej (RIO) w Opolu – System gospodarowania odpadami komunalnymi w latach 2019–2022 – raport wskazujący, że rozbieżność między liczbą mieszkańców podaną w deklaracjach a danymi GUS wynosi średnio 16%.
3️⃣ Prawo.pl – Resort chce, by gminy lepiej prześwietlały deklaracje śmieciowe – to niepokoi UODO (03.02.2025 r.).
4️⃣ Ministerstwo Klimatu i Środowiska – informacje o planowanej nowelizacji art. 60 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Zadaj pytanie