Jednostki samorządu terytorialnego (JST) to specyficzni podatnicy podatku VAT. Zgodnie z art. 15 ust. 6 UoVAT za podatnika nie uznaje się organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań, do których zostały powołane z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. JST stają się podatnikami podatku VAT w przypadku realizacji działań o charakterze cywilnoprawnym, wówczas mogą prowadzić działalność gospodarczą, w tym opodatkowaną i uzyskują prawo do obniżenia podatku VAT należnego o podatek VAT naliczony. Przykładem takich działań mogą być: odpłatne udostępnianie pomieszczeń, sprzedaż wody czy odbiór nieczystości płynnych, sprzedaż nieruchomości, refakturowane media, ustanawianie służebności gruntowych. Z uwagi na specyfikę samorządu dla poszczególnych jednostek objętych centralizacją ustala się corocznie proporcje, które w określonych przypadkach należy stosować przy odliczaniu podatku VAT.
Zobrazujmy to na przykładach
JST – podatnik VAT - gmina ma następujące jednostki organizacyjne: Urząd Gminy, Szkołę i Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Skoro proporcja jest ustalana odrębnie dla każdej jednostki organizacyjnej powstaje pytanie czy w takim razie jednostki mogą ujmować w swoich ewidencjach zakupu faktury stosując proporcję innej scentralizowanej jednostki?
Prawo do odliczenia podatku VAT przysługuje w zakresie w jakim dany towar bądź usługa są wykorzystywane do realizowania działalności opodatkowanej. Zatem każdorazowo należy zbadać związek danego nabycia z rodzajem działalności do jakiej zostanie wykorzystany.
Sytuacja nr 1
Urząd otrzymał fakturę za zakup dwóch urządzeń służących zarówno do wykonywania zadań własnych jak i do wykonywania zadań związanych z działalnością opodatkowaną. Jedno z przeznaczeniem dla urzędu, drugie dla szkoły. W obu przypadkach istnieje proporcjonalny związek z działalnością opodatkowaną – należy zastosować proporcję.
Mamy do czynienia z jedną fakturą, gdzie nabywcą jest gmina, odbiorcą urząd, natomiast zakup dotyczy dwóch jednostek urzędu oraz szkoły. Na fakturze są wyodrębnione dwie pozycje: pierwsza dotyczy urzędu, druga szkoły. W takiej sytuacji urząd ujmie fakturę zakupu w swojej ewidencji zakupu, pozycję pierwszą odliczając własną proporcją a drugą proporcją szkoły. Jeśli jest możliwość wyodrębnienia wartości dotyczących poszczególnych jednostek (tak jak w omawianym przypadku), to należy odliczyć VAT zgodnie z proporcją danej jednostki, która faktycznie dany sprzęt wykorzystuje.
Należy wskazać, że jeśli nie jest możliwe bezpośrednie wyodrębnienie wydatków na cel danej działalności, przykładem może być nabycie licencji wycenionej jednorazowo dla pracowników wszystkich jednostek bez względu na liczbę jej użytkowników, gdy nie ustalono ceny za osobę a za pełną usługę, urząd może odliczyć VAT od całej faktury stosując wyłącznie swoją proporcję. Potwierdzenie można znaleźć w interpretacji indywidualnej DKIS z dnia 20 maja 2024 r., sygn. 0112-KDIL1-1.4012.181.2024.2.HW.
Sytuacja nr 2
GOPS (gminny ośrodek pomocy społecznej) ma siedzibę w budynku należącym do Gminy. Sam GOPS nie realizuje działalności gospodarczej (proporcja równa zeru), jednak w tym samym budynku, w którym znajduje się siedziba GOPS, urząd dokonuje wynajmu lokali użytkowych (sprzedaż urzędu). Urząd ponosi wydatki z tytułu remontu części wspólnych tego budynku (korytarze, klatka schodowa, wejście, dach). Remont części wspólnych ma związek zarówno z działalnością niepodlegającą opodatkowaniu realizowaną przez GOPS, jak również z działalnością opodatkowaną jaką jest najem lokali użytkowych. Mimo, że w budynku znajduje się siedziba GOPS to urząd ma prawo dokonać odliczenia podatku VAT zgodnie z przysługującą mu własną proporcją.
Podsumowując: możliwe jest odliczanie podatku VAT proporcją innej jednostki objętej centralizacją rozliczeń VAT. Kwestią warunkującą prawo do odliczenia jest związek zakupu z działalnością opodatkowaną VAT (w tym z mieszaną).
Wiktoria Salwin
Kancelaria Wyrzykowscy
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej, podatkowej ani jakiejkolwiek innej formy doradztwa. Wszelkie przedstawione w nim treści wyrażają osobiste poglądy autora oraz jego wiedzę na temat omawianych zagadnień. Autor ani wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki wynikające z zastosowania się do informacji zawartych w artykule bez konsultacji z odpowiednim specjalistą.
Zadaj pytanie