Czy przepisy RODO chronią dane osobowe osób zmarłych? Odpowiedź jest prosta, choć niejednoznaczna w praktyce. Przepisy RODO odnoszą się wyłącznie do osób żyjących, jednakże przetwarzanie danych osób zmarłych – szczególnie w kontekście ich rodzin i interesów bliskich – wymaga szczególnej uwagi.
W tym artykule postaram się przybliżyć na kilku przykładach jak przepisy prawa znajdują zastosowanie w różnych sytuacjach związanych z przetwarzaniem danych osobowych osób zmarłych.
Czy RODO obejmuje dane zmarłych?
Zgodnie z przepisami RODO, ochrona danych osobowych dotyczy wyłącznie osób fizycznych, które posiadają zdolność prawną. W chwili śmierci osoba traci tę zdolność, co oznacza, że RODO nie obejmuje bezpośrednio danych osób zmarłych (motyw 27 RODO). Mimo to, w przypadku informacji dotyczących zmarłych, warto rozważyć, jak ich przetwarzanie wpłynie na bliskich – zarówno ze względu na ochronę prywatności, jak i ochronę dóbr osobistych żyjących członków rodziny.
Praktyczne przykłady przetwarzania danych osób zmarłych w Samorządach
-
Dostęp do dokumentacji OPS-u dla bliskich osoby zmarłej
W przypadku osób zmarłych, dane takie jak dokumentacja z OPS-u mogą być udostępniane bliskim osobom. Jednakże warto uwzględnić, że chociaż RODO formalnie nie chroni tych danych, pewna ochrona może wynikać z zasad prywatności bliskich osoby zmarłej zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
-
Usuwanie danych z BIP po śmierci osoby publicznej
Oświadczenia majątkowe osób pełniących funkcje publiczne są obowiązkowo publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej przez okres 6 lat. Jeżeli jednak osoba składająca takie oświadczenie zmarła przed upływem tego terminu, obowiązek ich publikacji przestaje mieć zastosowanie. Śmierć osoby oznacza bowiem, że dalsze przetwarzanie jej danych w BIP byłoby niezgodne z celem, w jakim oświadczenie zostało złożone. W związku z tym dane te powinny zostać usunięte, gdyż nie mogą być wykorzystywane ani prowadzić do konsekwencji prawnych wobec zmarłego.
-
Przetwarzanie danych zmarłych w działalności spółek samorządowych
Spółki wodno-kanalizacyjne, działając na podstawie ustawowych kompetencji, mogą potrzebować danych zmarłych, aby na bieżąco weryfikować odbiorców swoich usług. Dzięki temu mogą zaprzestać fakturowania osób, które już nie żyją, i uniknąć zaległości wynikających z ich kontynuacji. Jednak przetwarzanie tych danych powinno być ograniczone do absolutnie niezbędnych informacji, takich jak imię, nazwisko i PESEL zmarłego, oraz odpowiednio zabezpieczone. W przypadku takich działań spółki powinny zawrzeć z urzędem miasta porozumienie, regulujące szczegóły wymiany danych, aby zapewnić zgodność z zasadami RODO, w szczególności z zasadą legalności, adekwatności i poufności.
O czym trzeba pamiętać - dane o zmarłych a ochrona kultu pamięci
Przepisy prawa cywilnego, szczególnie art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego, chronią dobra osobiste rodziny zmarłego, w tym prawo do prywatności i ochrony ich godności. Oznacza to, że ochrona pamięci osoby zmarłej jest częścią dóbr osobistych najbliższych, którzy mają prawo do „kultu pamięci”. Kult ten obejmuje prawo do kultywowania prawdziwej i dobrej pamięci o osobie zmarłej oraz do zachowania obrazu zmarłego zgodnego z tym, jakim zapamiętali go bliscy. Dane takie jak pochodzenie czy historia rodzinna mogą wpływać na wizerunek i prywatność rodziny, dlatego urzędy powinny zachować ostrożność w ich udostępnianiu.
Kult pamięci osoby zmarłej obejmuje zarówno elementy materialne, takie jak pochówek i pielęgnacja grobu, jak i niematerialne, takie jak dbałość o dobre imię zmarłego. Kultywowanie pamięci osoby bliskiej jest szczególnym dobrem, które przysługuje najbliższym członkom rodziny, a także osobom, które miały z osobą zmarłą bliską więź. Naruszenie tej pamięci może skutkować zablokowaniem publikacji, filmu czy spektaklu, jeżeli przekaz nie szanuje dobrego imienia zmarłego.
Podsumowanie
Choć dane osób zmarłych nie są objęte przepisami RODO, ich przetwarzanie wiąże się z odpowiedzialnością i wymaga przestrzegania zasad ochrony dóbr osobistych bliskich. Kult pamięci o osobie zmarłej, choć nie jest bezpośrednio ujęty w RODO, jest chroniony prawnie i stanowi cenne dobro osobiste. Samorządy mogą korzystać z takich danych tylko w określonych celach, a cała procedura powinna być zgodna z przepisami i zabezpieczona odpowiednimi środkami ochrony, respektując przy tym uczucia i pamięć osób bliskich.
adw. Justyna Jabłonka
Kancelaria Wyrzykowscy
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej, podatkowej ani jakiejkolwiek innej formy doradztwa. Wszelkie przedstawione w nim treści wyrażają osobiste poglądy autora oraz jego wiedzę na temat omawianych zagadnień. Autor ani wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki wynikające z zastosowania się do informacji zawartych w artykule bez konsultacji z odpowiednim specjalistą.
Zadaj pytanie do artykułu