W tym artykule przeanalizujemy interpretację indywidualną DKIS wydaną dnia 29 stycznia 2025 r., sygn. 0114-KDIP4-2.4012.762.2024.1.MC, w której to gmina zwróciła się do fiskusa z pytaniem o opodatkowanie podatkiem VAT usługi transportu door to door realizowanej za odpłatnością przez Centrum Usług Społecznych (CUS).
Transport door to door jest to usługa z zakresu wymienionego w art. 2 ust. 1 pkt 4, 6 i 14 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (UoRUS; Dz. U. poz. 1818), czyli usługi z zakresu pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej podejmowane przez gminę w celu zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej, świadczone w formie niematerialnej na rzecz osób o określonych potrzebach.
- Zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku
W analizowanej interpretacji CUS będzie realizował częściowo odpłatne usługi transportu dla osób potrzebujących wsparcia w codziennym funkcjonowaniu ze względu na wiek, stan zdrowia, niepełnosprawność. Usługi te wynikają z Gminnych Programów Usług Społecznych przyjętych przez Radę Gminy.
Warunki ustalania odpłatności wynikają z art. 42 ust. 1 UoRUS – jeżeli program usług społecznych przewiduje opłatę za określone w nim usługi społeczne to ustalenie tej opłaty odbywa się w oparciu o warunki i w trybie przewidzianych w tym programie. Ustalenie odpłatności nie wymaga wydania decyzji administracyjnej. Jak dalej wskazał wnioskodawca „Opłaty pobierane od mieszkańców za usługę transportu będą stanowiły wkład własny w projekcie. Opłaty przeznacza się na zakup paliwa. Do kalkulacji przyjęto, że odpłatność będzie wynosiła średnio 0,70 zł/km. Opłaty zostały określone poniżej ceny rynkowej oraz nie pokrywają w całości kosztów związanych z usługą (…) Zgodnie z zapisami wniosku o dofinansowanie Gmina ustaliła, że koszt przejazdu 1 km będzie wynosił 1,50 zł, w tym średni koszt odpłatności mieszkańca to 0,70 zł. Mając na uwadze powyższe, Gmina określa, że mieszkaniec poniesie ok. 20% kosztów zakupu samego paliwa, nie wliczając kosztów zatrudnienia kierowcy i amortyzacji pojazdu”.
Kwalifikując osoby do korzystania z usług wnioskodawca „może zwrócić się do wnioskodawcy o udokumentowanie, w sposób wskazany w programie usług społecznych:
1) spełniania przez osobę zainteresowaną określonych w programie warunków niezbędnych do jej zakwalifikowania, w tym informacji o sytuacji życiowej, zdrowotnej, rodzinnej i materialnej;
2) uprawnienia do ulg w opłacie za usługi społeczne. Każda osoba zgłaszającą się do projektu i chcąca skorzystać z usługi odpłatnej, będzie musiała przedstawić dokumenty odnośnie dochodu rodziny. Odpłatność za usługę będzie zróżnicowana w zależności od posiadanego dochodu, w ten sposób, że osoby z dochodem poniżej kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej będą całkowicie zwolnione z odpłatności”.
- W związku z powyższym gmina zadała pytanie – czy takie usługi powinny być obciążane podatkiem VAT?
Odpłatność za wykonywane usługi wynika z Programu Usług Społecznych przyjętego Uchwałą Rady Gminy. Gmina wskazuje, że celem wprowadzenia usługi jest wsparcie mieszkańców, a pobierane opłaty będą pokrywać jedynie szacunkowy koszt zużytego paliwa. Skoro zaspokajanie potrzeb mieszkańców należy do zadań własnych JST to jest to działanie w charakterze organu władzy, a nie podatnika VAT, więc czynności te nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT.
- DKIS uznał przedstawione stanowisko za nieprawidłowe.
Organ wskazał, że poprzez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów. Zwrócił uwagę również na pobierane wynagrodzenie z tytułu wykonywania tejże usługi. Podkreślił, że czynność podlegająca opodatkowaniu jest wówczas, gdy istnieje świadczenie wzajemne pomiędzy stronami transakcji oraz gdy za to świadczenie jest wypłacane wynagrodzenie przez nabywcę. Ostatecznie stwierdził, że świadczona przez Gminę usługa door to door będzie usługą wykonywaną w ramach stosunków cywilnoprawnych na podstawie zawartej w formie ustnej, umowy z mieszkańcami potrzebującymi wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, będącymi beneficjentami tej usługi. Osoba chcąca skorzystać z usługi będzie zgłaszać się do CUS. Organ nie zgodził się ze stanowiskiem gminy i wskazał, że usługi transportu door to door będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT.
Jak to uzasadniono?
- Możliwe jest zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Gminę na rzecz określonego podmiotu (nabywcy).
- Nie ma znaczenia, że Gmina przyjęła, że wysokość pobieranej opłaty pokrywać będzie jedynie szacunkowy koszt zużytego paliwa (bez uwzględnienia innych kosztów.
- Wykonywanie działalności gospodarczej nie jest uzależnione od osiągania zysku. Także czynności wykonywane „po kosztach” bądź poniżej tych kosztów są czynnościami odpłatnymi, za które pobrano wynagrodzenie.
- Przepisy ustawy nie ograniczają podatnika w swobodzie ustalania ceny, czyli możliwa jest sprzedaż po cenie niższej niż rzeczywista wartość świadczenia. „W przypadku Gminy ustalenie odpłatności na podstawie szacunkowych kosztów zużytego paliwa nie wynika z żadnych przepisów prawa, lecz jest wyrazem swobody w zakresie jej ustalenia”.
- Czy można podważyć stanowisko DKIS?
W podobnym stanie faktycznym DKIS wypowiedział się w interpretacji z 30 października 2024 r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.668.2024.2.OS. – jego stanowisko było takie samo – usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ponieważ gmina działa jako podatnik. Organ wskazuje jednak, że gmina nie przedstawiła wyliczeń rzeczywistych kosztów związanych ze świadczeniem pojedynczej usługi na rzecz mieszkańca, w związku z czym nie jest w stanie wskazać jaki ułamek rzeczywistych kosztów ponosi mieszkaniec. Pozostaje pytanie, czy gdyby taka informacja we wniosku się znalazła, to czy stanowisko Organu byłoby inne?
W interpretacji indywidualnej z 27 sierpnia 2024 r., sygn. 0114-KDIP4-2.4012.372.2024.2.MMA, DKIS wskazał, że „Wykonując te usługi Gmina nie zachowuje się jak organ władzy publicznej realizujący zadania o charakterze władczym, lecz jak podmiot gospodarczy świadczący usługi. Relacje pomiędzy Państwem a Mieszkańcem Gminy, który chce skorzystać z oferowanej przez Gminę usługi transportu door-to-door, nie są bowiem oparte na władztwie rozumianym jako relacja nierównorzędnych podmiotów, która daje możliwość kształtowania przez organ władzy publicznej sytuacji drugiej strony stosunku prawnego. W analizowanej sprawie relacje pomiędzy ww. podmiotami są kształtowane na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej i cechuje je równorzędność” oraz dalej, że „Ponadto, głównym celem realizacji usługi jest aktywizacja społeczna i zawodowa osób z potrzebą wsparcia w zakresie mobilności, a nie osiąganie dodatkowego dochodu z tego tytułu poprzez wykonywanie tej usługi w sposób konkurencyjny do innych podmiotów. Analiza okoliczności sprawy i obowiązujących przepisów prowadzi do wniosku, że skoro - jak Państwo wskazali - świadczona przez Gminę za pośrednictwem A. usługa door-to-door mieści się w ramach realizacji programów pomocy społecznej, usługa ta będzie korzystała ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 22 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług”. Czyli usługa podlegająca opodatkowaniu, ale korzystająca ze zwolnienia od podatku VAT.
Warto zwrócić uwagę na art. 43 ust. 2 i 3 UoRUS – w przypadku niewniesienia opłaty wydaje się decyzję administracyjną o obowiązku jej uiszczenia. Opłata ta podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Zatem decyzja administracyjna pojawia się w sytuacji, gdy korzystający nie uiści opłaty. Ściągnięcie tej opłaty odbywa się w toku postępowania administracyjnego, charakterystycznego dla organu władzy a nie dla przedsiębiorcy.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych udostępnił uzyskaną ekspertyzę dotyczącą kwestii podatku VAT w projekcie pt. „Usługi indywidualnego transportu door-to-door oraz poprawa dostępności architektonicznej wielorodzinnych budynków mieszkalnych”, w której przedstawiono stanowisko, że można by argumentować, że w przypadku samodzielnie wykonywanego przez samorząd transportu – nie działa on w charakterze podatnika zwłaszcza gdy odpłatność nie jest pobierana lub pobierana jest w wysokości nieodzwierciedlającej rzeczywistej wartości świadczenia. Przy czym również wskazano, że DKIS z tym stanowiskiem się zapewne nie zgodzi. Ekspertyza dotyczyła w szczególności faktu, że PFRON przekazywał samorządom dotację w celu realizacji tej usługi – chodziło o kwestię opodatkowania tej dotacji.
Nie można zapomnieć też o interpretacji ogólniej wydanej 10 czerwca 2020 r. nr PT1.8101.3.2019 w sprawie opodatkowania podatkiem VAT czynności wykonywanych przez JST w związku z realizacją zadań publicznych w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej. Zgodnie z interpretacją tą, aby uznać świadczenie za realizowane w ramach działalności gospodarczej ważnym jest, aby czynności te, były wykonywane za wynagrodzeniem, które jest ekwiwalentem za wykonaną usługę, lub dostarczony towar. Opłata musi stanowić rzeczywistą równowartość świadczenia. W przypadku omawianej usługi ustalenie odpłatności nie odbywa się na podstawie zasad określonych w ustawie, a zasad określonych w uchwale podjętej przez radę gminy jako program usług społecznych, tj. aktu prawa miejscowego.
Jak widać zdania są podzielone. Na ten moment usługę transportu door to door należy uznać za podlegającą opodatkowaniu VAT, ponieważ takie stanowisko zajmuje DKIS w wydawanych interpretacjach. Na ten moment nie wydano żadnego wyroku, który dotyczyłby realizacji tego typu usługi, może Twój samorząd będzie tym, który zdecyduje się powalczyć o wyłączenie z opodatkowania tej usługi przed sądem? Zapraszamy do kontaktu w sprawie uzyskania interpretacji indywidualnej.
Wiktoria Salwin
Kancelaria Wyrzykowscy
Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej, podatkowej ani jakiejkolwiek innej formy doradztwa. Wszelkie przedstawione w nim treści wyrażają osobiste poglądy autora oraz jego wiedzę na temat omawianych zagadnień. Autor ani wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki wynikające z zastosowania się do informacji zawartych w artykule bez konsultacji z odpowiednim specjalistą.
Zadaj pytanie do artykułu