Pod ocenę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego trafiła sprawa M. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Spółka), dotycząca rozliczenia podatku od towarów i usług.
Przedmiotem sprawy była decyzja Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w Lublinie (organ), którą organ podatkowy zmienił zadeklarowany przez Spółkę sposób rozliczenia podatku VAT. Organ powziął wątpliwość co do wiarygodności transakcji faktur wystawionych przez jednego z kontrahentów Spółki (co do którego Naczelnik Urzędu Skarbowego ustalił, iż był on uczestnikiem nadużyć podatkowych w VAT).
W uzasadnieniu wyroku WSA wskazuje, iż na nierzetelność faktur, dotyczących zakupu materiałów eksploatacyjnych i części do samochodów ciężarowych wpłynęły, m.in.:
- Płatność gotówką za jedną z nich na 7 miesięcy przed transakcją, w przypadku, gdy z treści dokumentów nie wynika, iż miała to być przedpłata na poczet przyszłej, odległej w czasie transakcji;
- Zapłaty za wszystkie należności wynikające z otrzymanych od T Sp. z o.o. faktur dokonano w formie gotówkowej, nie uwzględniając przy tym progu kwotowego 15.000 EURO, po przekroczeniu, którego płatność związana z transakcjami między przedsiębiorcami, powinna się odbyć za pośrednictwem rachunku bankowego.
Zgodnie z treścią wyroku „Faktury stanowiące podstawę do odliczenia podatku naliczonego muszą odzwierciedlać rzeczywiste transakcje handlowe, z prawdziwymi elementami nie tylko przedmiotowymi, ale i podmiotowymi. Nie mogą tym samym mieć jedynie charakteru dokumentacyjnego. Prawidłowość materialnoprawna faktury oznacza natomiast, że nie można uznać za dokument księgowy faktury, która sprzecznie z jej treścią, wykazuje zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało, zaistniało w innych rozmiarach, albo między innymi podmiotami”. „Jakkolwiek zapłata należności w obrocie między przedsiębiorcami poprzez wręczenie gotówki nie jest obwarowana żadną sankcją karną lub administracyjną, nie prowadzi również do nieważności umowy, to jednak zważywszy na cel wprowadzenia regulacji stwierdzić należy, iż gotówkowa forma zapłaty budzi wątpliwość co do rzetelności transakcji, stwarzając wrażenie zamiaru ukrycia - poprzez taką formę zapłaty - rzeczywistych intencji stron uczestniczących w nabyciu towaru lub usługi”.
Konsekwencją powyższego – udowodnienie przez organ nierzetelności faktur, a zatem braku wiarygodności transakcji – jest brak prawa do obniżenia przez Spółkę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Możliwość odliczenia nie jest zatem uprawnieniem bezwarunkowym. Oczywiście wskazane w punktach argumenty nie są jedynymi, które WSA wskazuje jako potwierdzające brak rzetelności otrzymywanych faktur, lecz przyczyniły się one do tego w dużym stopniu.
Reasumując, niewątpliwie sposób zapłaty (gotówka/przelew) jest jednym z istotnych elementów, które organy biorą pod uwagę przy ocenie, czy transakcja miała miejsce w rzeczywistości, tj. czy można ją uznać za wiarygodną.