Od czasu wprowadzenia dobrowolnego mechanizmu podzielonej płatności, co miało miejsce 1 lipca 2018 roku, zaszło kilka zmian w tym zakresie. W tym artykule znajdziesz komplet niezbędnych informacji odnośnie mechanizmu podzielonej płatności z punktu widzenia nabywcy i sprzedawcy - przede wszystkim kiedy należy obowiązkowo zastosować ten mechanizm, jakie inne obowiązki ciążą na nabywcy i sprzedawcy, oraz jakie sankcje grożą podatnikowi za naruszenie opisanych obowiązków.
Na czym polega mechanizm podzielonej płatności?
Mechanizm podzielonej płatności polega na dokonaniu przelewu za nabyte towary lub usługi w taki sposób, że kwota odpowiadająca kwocie VAT z faktury jest wpłacana na specjalny rachunek bankowy sprzedawcy – rachunek VAT, zaś kwota odpowiadająca kwocie netto jest wpłacana na rachunek rozliczeniowy sprzedawcy lub rozliczana jest w inny sposób.
Zapłaty z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonuje się przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu, który powinien być dostępny w bankowości internetowej. Najczęściej, po wybraniu opcji przelew lub płatność (w zależności od banku), obok przelewu na rachunek obcy, na rachunek własny, przelewu podatkowego itd., jest również opcja dokonania przelewu w mechanizmie podzielonej płatności.
Po wybraniu przelewu w mechanizmie podzielonej płatności należy wprowadzić dane, które wprowadza się przy tradycyjnym przelewie, a nadto kwotę brutto z faktury, kwotę VAT, NIP sprzedawcy oraz numer faktury.
Należy pamiętać, że w celu dokonania, a także otrzymania zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności, konieczne jest posiadanie rachunku VAT. Banki mają obowiązek założenia rachunku VAT do każdego rachunku firmowego. Do tzw. rachunków osobistych (ROR) banki nie zakładają rachunków VAT.
Kiedy podatnik ma obowiązek dokonania zapłaty z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności?
Od 1 listopada 2019 roku podatnicy są obowiązani do zastosowania mechanizmu podzielonej płatności przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem (kwota brutto) przekracza 15 000 zł, lub równowartość tej kwoty (jeżeli została wyrażona w innej walucie).
Zatem warto pamiętać, że obowiązek dokonywania płatności dotyczy podatników. W przypadku gdy sprzedaż dokonywana jest na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, nie ma ona obowiązku dokonania zapłaty z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności.
Obligatoryjnie zatem należy dokonywać zapłaty za towary i usługi z załącznika nr 15, gdy kwota brutto z faktury przekracza 15 000 zł. Będą to między innymi: węgiel kamienny i brunatny, różnego rodzaju pręty, rury, aluminium, miedź, telefony do sieci komórkowych, konsole do gier wideo, aparaty fotograficzne, akumulatory, części do silników, odpady szklane, z papieru, z tworzyw sztucznych, surowce wtórne, a także wymienione w tym załączniku usługi budowlane.
Warto wiedzieć, że obowiązek dokonania zapłaty z wykorzystaniem MPP dotyczy tylko towarów i usług z załącznika nr 15. Jeżeli faktura wystawiona na łączną kwotę brutto przekraczającą 15 000 zł obejmuje towary i usługi z załącznika nr 15 o wartości brutto 5 000 zł, to prawidłowym wykonaniem obowiązku będzie zapłata z wykorzystaniem MPP wyłącznie kwoty 5 000 zł. Pozostała kwota może być uregulowana z wykorzystaniem MPP, ale może być również uregulowana zwykłym przelewem lub w inny sposób.
Dokonanie przez podatnika zapłaty w innej formie (np. kartą, blikiem), w sytuacji gdy wystąpiły przesłanki obligatoryjnej podzielonej płatności, będzie niezgodne z obowiązującymi przepisami. MPP w chwili obecnej nie może być zastosowane przy innych, niż przelew, formach rozliczeń bezgotówkowych, np. płatności kartami płatniczymi. Należy również pamiętać, że także płatność realizowana na rachunek faktora powinna być zrealizowana z wykorzystaniem MPP.
Obowiązek zapłaty w podzielonej płatności nie dotyczy płatności z tytułu zajętej przez komornika lub organ egzekucyjny wierzytelności, nawet jeżeli wierzytelność ta dotyczy sprzedaży, do której zastosowanie ma obligatoryjny mechanizm podzielonej płatności. W takiej sytuacji nie jest realizowana zapłata za nabyte towary lub usługi, lecz egzekucja z zajętej wierzytelności.
Przepisy przewidują obecnie dwa wyłączenia obowiązku zastosowania mechanizmu podzielonej płatności – potrącenie z art. 498 kodeksu cywilnego, oraz transakcje realizowane w wykonaniu umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, które to wyłączenia zawarte są w art. 108a ust. 1d-1e ustawy o podatku od towarów i usług.
Jeżeli podatnik, mimo obowiązku nie dokona zapłaty z wykorzystaniem MPP, może zostać na niego nałożona sankcja w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. Sankcja ta nie znajdzie zastosowania, jeżeli dostawca lub usługodawca rozliczy całą kwotę podatku wynikającą z danej faktury. Sankcje nie znajdzie także zastosowania w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn będą ponosiły odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.
Nadto, podatnik musi liczyć się z brakiem możliwości zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność pomimo takiego obowiązku i pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z przepisem ustawy, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności. Inaczej zatem, niż w odniesieniu do wcześniej omówionej sankcji, skutki w podatkach dochodowych (PIT i CIT) mają miejsce, jeżeli nie została dokonana płatność z wykorzystaniem MPP, a faktura była objęta takim obowiązkiem i zawierała wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”. Brak zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku ma zatem zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy faktura posiada stosowną informację „mechanizm podzielonej płatności”, a pomimo tego podatnik dokonując płatności nie dokonuje jej w podzielonej płatności. W odniesieniu do sankcji 30% i odpowiedzialności na gruncie KKS brak wyrazów na fakturze nie ma znaczenia.
W sytuacji, gdy faktura została oznaczona wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”, ale nie wystąpiły przesłanki obligatoryjnej podzielonej płatności, wówczas nabywca nie ma obowiązku zastosowania MPP i tym samym nie będzie ponosił negatywnych konsekwencji, jeżeli zapłaci w inny sposób.
Jakie są pozostałe obowiązki związane z mechanizmem podzielonej płatności?
Zarówno sprzedawca, jak i nabywca powinni analizować faktury pod kątem wystąpienia obowiązku zastosowania MPP. Przepisy nakładają na nabywcę obowiązek zapłaty w MPP, a na sprzedawcę obowiązek przyjęcia zapłaty z wykorzystaniem MPP. Sprzedawca, w przypadku gdy wystawia faktury objęte obowiązkowym MPP musi posiadać rachunek VAT, ażeby mógł przyjąć płatność z wykorzystaniem tej metody.
Sprzedawca ma obowiązek oznaczenia faktury objętej obowiązkowym MPP wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”. Brak zamieszczenia tych wyrazów na fakturze obwarowany jest sankcją odpowiadającą 30% kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na tej fakturze. Ta sankcja nie będzie miała zastosowania jeżeli zapłata zostanie mimo braku wyrazów zostanie jednak dokonana z wykorzystaniem MPP. Nie będzie miała także zastosowania w stosunku do osób fizycznych, które za ten czyn poniosą odpowiedzialność karnoskarbową.
Brak zamieszczenia wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” na fakturze nie wyłącza po stronie nabywcy obowiązku dokonania zapłaty z jego wykorzystaniem.
Dodatkowym obowiązkiem, który wszedł w życie od 1 października 2020 roku jest odpowiednie oznaczanie faktur, które są objęte obowiązkowym MPP. W tym celu zastosowanie znajdzie symbol „MPP”. Obowiązek oznaczenia faktury spoczywa na sprzedawcy, który oznacza w ewidencji sprzedaży wystawioną fakturę, a także na nabywcy, który oznacza fakturę ujmując ją w ewidencji zakupów. Oznaczenie faktury symbolem „MPP”, w ewidencji sprzedaży lub zakupów, która nie jest objęta obowiązkowym MPP, będzie błędne.
Dla zaistnienia obowiązku zastosowania symbolu „MPP” w ewidencji istotne jest to, czy faktycznie wystąpił obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności. Bez znaczenia pozostaje kwestia czy faktura zawierała wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”, ani to czy mechanizm został zastosowany.
Końcowo można dodatkowo wspomnieć, iż oznaczenie „MPP” dla faktur objętych obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności jest wyłącznie jednym z wielu oznaczeń, do których stosowania obowiązani są podatnicy od rozliczenia za październik 2020 r. Od tego czasu podatnicy mają obowiązek składania JPK_V7M (albo JPK_V7K w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie) obejmujących część deklaracyjną i ewidencyjną. W nowym JPK, podatnicy stosują oznaczenia dla niektórych dokumentów wprowadzanych do ewidencji sprzedaży i zakupu, w tym dla faktur objętych obowiązkowym MPP.
W myśl przepisów obowiązujących od 1 października 2020 r. za każdy błąd w składanej ewidencji naczelnik urzędu skarbowego może nałożyć na podatnika karę pieniężną w wysokości 500 zł, chyba że w odpowiednim terminie dokona właściwych korekt lub złoży stosowne wyjaśnienia.
W świetle powyższego, zarówno sprzedawcy jak i nabywcy powinni sprawdzać, czy dane faktury są objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. Wynika to z faktu, że na obu stronach transakcji spoczywają pewne obowiązki, których niedopełnienie może skutkować dotkliwymi sankcjami.
Paweł Czaplicki
Kancelaria Wyrzykowscy