Polski Ład a opłaty przekształceniowe

Data publikacji: 04-11-2021

W gąszczu przepisów wynikających z Polskiego Ładu dostrzegamy przepis odnoszący się, jak wynika z uzasadnienia, do opłat przekształceniowych. Po wątpliwościach wprowadzonych wyrokiem TSUE z lutego tego roku, zmiany wprowadzone Polskim Ładem nie rozwiewają ich, a pogłębiają niepewność podatników… samorządów co do właściwego stosowania przepisów prawa.

Zmiana dotyczy „szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego dla określonych czynności dokonywanych z mocy prawa”. Zgodnie z brzmieniem art. 19a ust. 5 pkt 1 lit b, od 1 stycznia 2022 r., obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. I to właśnie ostatnie sformułowanie „przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie” dotyczy opłat przekształceniowych.

Jak wskazuje w uzasadnieniu ustawodawca zmiana ta ma charakter doprecyzowujący na skutek wyroku TSUE. W wyroku tym TSUE uznał, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy VAT, a gmina przy tej czynności działa w charakterze podatnika podatku, a nie organu władzy. Wyrok dotyczy czynności przekształcenia tego prawa dokonanego na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2020 r. poz. 2040), czyli przekształcenia użytkowania wieczystego z mocy prawa.

Słusznie wskazano w dalszej części uzasadnienia, że wyrok ten różni się od dotychczasowej linii orzeczniczej: „W świetle natomiast ww. wyroku za opodatkowaną dostawę towarów powinny być uważane czynności, które dotąd za taką dostawę uznawane nie były, czyli przekształcenie użytkowania wieczystego we własność w przypadku gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste przed 1 maja 2004 r. (czyli przed dniem obowiązywania ustawy z dnia 11 marca 2004 r o podatku od towarów i usług)”.

Z podsumowania uzasadnienia wynika, że „w przypadku będących przedmiotem wyroku TSUE czynności przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości we własność obowiązek podatkowy powstawałby zatem z momentem otrzymania każdej opłaty rocznej i dotyczyłby otrzymanej kwoty”.

Podatnicy już od lutego, czyli od publikacji wyroku, mają wątpliwości które opłaty przekształceniowe należy opodatkowywać – czy każde przekształcenie powinno być opodatkowane, niezależnie, kiedy ustanowiono użytkowanie wieczyste? Czy chodzi tylko o przekształcenie na podstawie ustawy z 2018 r. czy również sprzedaż na rzecz użytkownika wieczystego? Niestety ani zmiany wprowadzone Polskim Ładem ani uzasadnienie do tych zmian nie wyjaśnia tych wątpliwości – czy Polski Ład odnosi się do każdego przekształcenia czy tylko do tego dokonanego na podstawie ustawy z 2018 r.?

Co ciekawe, we wrześniu br., czyli po ponad pół roku od wyroku TSUE, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretacje indywidualne, z których wynika, że:

  1. interpretacja indywidualna z 24/09/2021: „Wobec tego sprzedaż nieruchomości na rzecz użytkownika wieczystego, będąca w istocie przekształceniem prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości stanowi jedynie zmianę tytułu prawnego do nieruchomości, nie wpływa natomiast na „władztwo rzeczy”, które pierwotny użytkownik wieczysty uzyskał 5 grudnia 1990 r. i nie może być traktowana jako sprzedaż tego samego towaru. Podsumowując, sprzedaż nieruchomości gruntowej jej użytkownikowi wieczystemu w przypadku, gdy użytkowanie wieczyste zostało ustanowione przed dniem 1 maja 2004 r. a sprzedaż nastąpi po 1 maja 2004 r. nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT”;
  2. interpretacja indywidualna z 22/09/2021: „Zatem sprzedaż nieruchomości na rzecz użytkownika wieczystego nie może być traktowana jako ponowna dostawa tej samej nieruchomości, bowiem nie została spełniona dyspozycja art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, tj. w opisanej transakcji nie dojdzie do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W świetle przepisów art. 7 ust. 1 pkt 6 i pkt 7 ustawy o VAT doszło już do dostawy tej nieruchomości na rzecz obecnego wieczystego użytkownika. Wobec tego sprzedaż nieruchomości na rzecz użytkownika wieczystego, będąca w istocie przekształceniem prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości stanowi jedynie zmianę tytułu prawnego do nieruchomości, nie wpływa natomiast na „władztwo rzeczy”, które pierwotny użytkownik wieczysty uzyskał 9 czerwca 1993 r. i nie może być traktowana jako sprzedaż tego samego towaru. Więc w świetle obowiązujących przepisów ustawy o podatku od towarów i usług zbycie prawa własności nieruchomości gruntowej na rzecz użytkownika wieczystego (C.) nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”;
  3. interpretacja indywidualna z 22/09/2021: „Podsumowując, czynności dotyczące przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, w sytuacji, gdy ustanowienie prawa użytkowania wieczystego nastąpiło przed dniem 1 maja 2004 r., nie stanowią/nie będą stanowiły dostawy nieruchomości, tym samym nie wypełnią/nie będą wypełniały określonych w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy przesłanek uprawniających do uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zaś art. 7 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy nie będą miały zastosowania do czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. W konsekwencji, same czynności przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”.

Krajowa linia orzecznicza nie uległa zatem zmianie do dnia dzisiejszego.

Przepisy Polskiego Ładu nie odnoszą się do samego rozpoznania obowiązku podatkowego od określonych opłat, a wyłącznie do momentu w jakim należy go rozpoznać.

Wydaje się, że warto wystąpić z własnymi wnioskami o interpretację indywidualną – gdy przepisy nie są jednoznaczne, brak jest objaśnień czy interpretacji ogólnej to jedyny sposób na uzyskanie ochrony prawnej. Co w przypadku gdy podatnik takiej interpretacji indywidualnej nie ma, a organ podatkowy w trakcie kontroli stwierdzi, że niesłusznie opłaty przekształceniowe nie zostały opodatkowane…?

Martyna Archacka
Kancelaria Wyrzykowscy

Zobacz także