Program "Poznaj Polskę" w szkołach – co z podatkiem VAT?

Data publikacji: 27-09-2021

W ramach programu "Poznaj Polskę" jednostki samorządu terytorialnego mogą ubiegać się o dofinansowanie wycieczek szkolnych. Jest to przedsięwzięcie Ministra Edukacji i Nauki (MEiN), w ramach którego szkoły które przystąpią do programu uzyskają środki na dofinansowanie wyjazdu do takich miejsc w Polsce jak muzea, czy miejsca pamięci. Zgodnie z wyjaśnieniami MEiN wkład własny samorządów może być finansowany przez wpłaty rodziców dzieci, które będą uczestniczyć w wyciecze.


W związku z organizacją wycieczki gminy otrzymają zatem dofinansowanie z budżetu państwa na pokrycie części kosztów tej wycieczki. Pozostała cześć kosztów finansowania będzie wkładem własnym gmin, przy czym niektóre samorządy mogą postanowić o pozyskaniu dodatkowych środków od rodziców dzieci na sfinansowanie wkładu własnego.


Innymi słowy, podchodząc do tego zagadnienia „podatkowo” istnieje prawdopodobieństwo zauważenia tutaj odpłatnej usługi ze strony gminy polegającej na zorganizowaniu wycieczki szkolnej. A czy skoro mamy do czynienia z odpłatną usługą, to czy rodzi ona obowiązek rozpoznania obowiązku podatkowego w podatku VAT? Przyjmując, że tak to pojawia się kolejne pytanie – czy zapłatą za tę usługę, którą otrzyma gmina jest wyłącznie wpłata rodziców, czy również dofinansowanie?


Temat świadczeń na rzecz osób fizycznych przez gminy, w ramach różnych programów jest bardzo powszechny, w szczególności pogramy związane z montażem odnawialnych źródeł energii. W ramach tych programów gminy montują, między innymi, kolektory słoneczne. Odbywa się to w ramach umowy gminy z wykonawcą wyłonionym w przetargu oraz umowy gminy z właścicielem budynku, na którym ma zostać wykonana instalacja. Organy podatkowe uważają, że w takim przypadku gminy realizują odpłatne usługi, za które otrzymują wynagrodzenie opodatkowane podatkiem VAT w postaci wpłat osób fizycznych i dofinansowania. Co do zasadności takiego podejścia wypowie się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.


Pomiędzy planowanymi organizacjami wycieczek szkolnych a wykonywaniem instalacji odnawialnych źródeł energii można dopatrzeć się pewnej analogii pod względem podatku VAT. W obu bowiem przypadkach:

  • gminy realizują swoje ustawowe zadania,
  • występują skonkretyzowane świadczenia na rzecz konkretnych odbiorców,
  • z tytułu realizacji  tych świadczeń gminy otrzymują środki finansowe (wpłaty i dofinansowanie), które są bezsprzecznie związane z realizacją danego zadania.

W przeszłości mieliśmy już do czynienia ze stanowiskiem organu podatkowego, zgodnie z którym organizacja wycieczki szkolnej jest odpłatnym świadczeniem usług podlegającym opodatkowaniu podatkiem VAT. W interpretacji indywidualnej z 4 września 2019 r., nr 0112-KDIL2-3.4012.340.2019.2.AS, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że w związku z organizacją wycieczki szkolnej podstawą opodatkowania są dofinansowanie pozyskane przez gminę na ten cel i wpłaty rodziców.


Minister Finansów wydał 10 czerwca 2020 r. interpretację ogólną, nr PT1.8101.3.2019 w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego w związku z realizacją zadań publicznych w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej, nałożonych na nie odrębnymi przepisami. Zgodnie z jej treścią w odniesieniu do określonych czynności związanych z realizacją zadań w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej, jednostki samorządu terytorialnego nie występują w roli podatników VAT i tym samym ich wykonywanie nie podlega opodatkowaniu VAT, o ile są spełnione określone przesłanki, w szczególności, gdy wykonywanie tych czynności jest podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu, a pobierane opłaty nie mogą być uznane za rzeczywistą równowartość świadczenia.

W ocenie autora, analizując konsekwencje na gruncie przepisów o podatku VAT należy mieć na względzie, że organizacja wycieczek szkolnych w ramach programu MEiN „Poznaj Polskę” ma odbywać się w ramach działalności oświatowej szkół, której celem nie jest osiągnięcie dochodu. Pozyskane środki mają jedynie pokrywać koszt tej wycieczki. Możliwe jest, że oprócz wpłat rodziców i dofinansowania również gminy będą musiały „dołożyć” swoje środki na ten cel. Wobec zapadłej interpretacji ogólnej MF, która jest konsekwencją  licznych orzeczeń sądów administracyjnych podkreślających, że działalność oświatowa szkół nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, również organizacja wycieczek szkolnych w ramach programu „Poznaj Polskę” powinna zostać uznana za realizowaną w ramach władztwa publicznoprawnego, wyłączającego gminy z kategorii podatników VAT w tym zakresie. Uznając, że gminy nie są podatnikami VAT organizując wycieczkę szkolną, należałoby dojść do wniosku, że nie występuje pomiędzy gminą a uczestnikami wycieczki usługa podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT. W konsekwencji ani dofinansowanie ani ewentualne wpłaty rodziców nie są opodatkowane.


Paweł Czaplicki

Kancelaria Wyrzykowscy