Kancelaria Wyrzykowscy wygrywa w TSUE w Luksemburgu w sprawie OZE dla Gmin!
Dzisiaj, 30 marca 2023 r., Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu wydał wyrok, w którym przyznał rację Gminie, którą reprezentowana była przez Kancelarię Wyrzykowscy. TSUE wskazał, że:
samorządy nie są podatnikami VAT realizując projekty OZE na nieruchomościach należących do mieszkańców.
1. O co chodzi w sprawie?
W latach 2019-2021 cztery Gminy realizowały projekt dofinansowany z funduszy UE dotyczący instalacji paneli fotowoltaicznych i pomp ciepła na nieruchomościach będących własnością mieszkańców. W ramach całego projektu u 420 mieszkańców pojawiły się panele fotowolaticzne, u 88 pompy ciepła, a u 127 kolektory słoneczne. Wartość zadania to ponad 11 mln zł. Mieszkańcy, którzy przystąpili do projektu zobowiązali się na podstawie umów cywilnoprawnych do wniesienia wkładu własnego za instalację (25%).
Każda z gmin, reprezentowana przez doradcę podatkowego – Janusza Wyrzykowskiego z Kancelarii Wyrzykowscy, wystąpiła z wnioskiem o interpretację indywidualną, gdzie zajęła stanowisko, że w zakresie realizacji OZE gmina nie jest podatnikiem VAT. Uzasadniła to tym, iż czynności przez nią wykonywane, w warunkach jakie mają miejsce, nie są działalnością gospodarczą, co prowadziło do wniosku, że kwoty należne od mieszkańców ani dofinansowanie nie są opodatkowane. Nadto, gminy nie będą miały prawa do odliczenia podatku VAT, co uprawniałoby do uznania podatku VAT za koszt kwalifikowalny.
Organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem opisanym we wnioskach o wydanie interpretacji indywidualnej, końcowo wydając negatywną interpretację dla czterech gmin. Zdaniem organu gminy są podatnikami VAT realizując wspomniany projekt. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił każdą ze złożonych skarg na interpretację. Wskutek złożonych skarg kasacyjnych, Naczelny Sąd Administracyjny skierował pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu, pytając m.in. czy gmina (organ władzy publicznej) działa w charakterze podatnika VAT realizując projekt, którego celem jest zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii, poprzez zobowiązanie się na mocy zawartej z właścicielami nieruchomości umowy cywilnoprawnej do wykonania i montażu systemów odnawialnych źródeł energii na ich nieruchomościach oraz - po upływie określonego czasu - do przekazania własności tych systemów na rzecz właścicieli nieruchomości.
10 listopada 2022 r. Rzecznik Generalna TSUE Juliane Kokott wydała opinię poprzedzającą wyrok TSUE, w której wyraziła stanowisko, iż w okolicznościach takich, jak mają miejsce w tej sprawie, gminy nie powinny być uznawane za podatników VAT. W opinii czytamy, iż gmina nie prowadzi własnej działalności w celu świadczenia usług montażu OZE, nie zapewnia własnych instalatorów ani własnej porównywalnej struktury dystrybucji do przedsiębiorców. Żaden typowy podatnik nie prowadziłby swojego przedsiębiorstwa w taki sposób, że organizuje coś dla klienta, ale ponosi jedynie ryzyko strat i nie ma jakichkolwiek szans na zysk nawet w bardzo długim okresie. Również powód działania gminy nie ma charakteru ekonomicznego. Na pierwszym planie, dla Gminy, stoją względy interesu ogólnego (ochrona środowiska i bezpieczeństwo energetyczne) na korzyść wszystkich. Typowy podatnik działa inaczej.
2. Wyrok TSUE
TSUE w wyroku z 30 marca wskazał wprost, iż dostarczenie i zainstalowanie przez gminę, za pośrednictwem przedsiębiorstwa, systemów odnawialnych źródeł energii na rzecz jej mieszkańców, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i skutkuje jedynie zapłatą przez tych mieszkańców kwot pokrywających najwyżej jedną czwartą poniesionych kosztów, a pozostała część jest finansowana ze środków publicznych nie stanowi dostawy towarów i świadczenia usług. Jak orzekł TSUE, podczas gdy przedsiębiorca dąży do stałego osiągania dochodu, Gminy w danym przypadku nie zamierzają świadczyć regularnie usług instalacji systemów OZE i nie zatrudniają ani nie zamierzają zatrudniać pracowników w tym celu, co odróżnia niniejszą sprawę od spraw, w których świadczenia gminne miały charakter trwały.
Podsumowując, w tym przypadku Gmina nie jest podatnikiem VAT, nie musi płacić podatku VAT od tych usług i tym samym obciążać nim mieszkańców. Wkład własny mieszkańców ani dofinansowanie nie stanowi zapłaty za usługi opodatkowane podatkiem VAT- wyrok TSUE z dnia 30 marca 2023 r., sprawa C-612/21
Jak wskazuje doradca podatkowy Janusz Wyrzykowski z Kancelarii Wyrzykowscy, który reprezentował wszystkie gminy podczas całości postępowania: „Wyrok ma szczególne znaczenie dla samorządów, które wnioskowały o dofinansowanie, przy czym z uwagi na prawo do jego odliczenia nie uzyskały dofinansowania na podatek VAT. Jednocześnie, zgodnie z interpretacjami podatkowymi, uznały dofinansowanie za wynagrodzenie za usługi dla mieszkańców, od którego podatek ten odprowadziły. W zależności od przyjętego sposobu rozliczenia podatku VAT skutki mogą być różne. Warto jednak dokonać analizy finansowanej pod kątem zasadności skorygowania swoich rozliczeń i ponownej kalkulacji wkładu własnego mieszkańca” – komentuje dor. pod. Janusz Wyrzykowski.
3. Co dalej?
Po wydanym wyroku TSUE, sprawa ponownie wróci do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyda wyrok na skutek wniesionych skarg kasacyjnych.
Komentarz Kancelarii Wyrzykowscy do wyroku sądu:
Wyrok oznacza, że gminy nie powinny być uznawane za podatników VAT dokonując montażu odnawialnych źródeł energii na nieruchomościach mieszkańców. Podejście to skutkuje tym, że:
- Wkład własny nie jest opodatkowany podatkiem VAT i nie powinien być dokumentowany fakturą,
- Dofinansowanie pozyskane przez gminę nie jest opodatkowane podatkiem VAT,
- Gminy nie mają prawa do odliczenia podatku VAT na podstawie faktur wystawionych przez wykonawców,
- Gminy mogą uznać podatek VAT za koszt kwalifikowalny.
Na skutek wyroku w przedmiocie OZE część samorządów może obawiać się w związku z tym, że zastosowały się do stanowiska organu podatkowego, a tymczasem zapadł wyrok TSUE, który uznał to stanowisko za niewłaściwe. Dlatego należy przypomnieć, że organy podatkowe obowiązują ogólne zasady postępowania podatkowego, wśród których istotną jest zasada zaufania do organów podatkowych.
Należy zwrócić uwagę, że to już kolejna sprawa zapadła przed TSUE w sprawach samorządów. Jeden z nich dotyczył centralizacji rozliczeń VAT (wyrok z dnia 29 września 2015 r., sygn. C-276/14), którego następstwem była obowiązkowa centralizacja od 1 stycznia 2017 r. Centralizacja wstecz dotyczyła wyłącznie tych samorządów, które chciały jej dokonać. Organy podatkowe nie wymagały centralizacji za wcześniejsze okresy rozliczeniowe.
Nadto, art. 14n Ordynacji Podatkowej daje podatnikom ochronę prawną w przypadku zastosowania się przez nich do utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów Krajowej Administracji Skarbowej. W sytuacji, w której zapada wyrok, który ma wpływ na dotychczasową praktykę interpretacyjną organów podatkowych, organy te nie powinny wymagać korekt deklaracji za przeszłe okresy rozliczeniowe. Interpretacji podatkowych w zakresie OZE zapadło bardzo dużo, co powinno przemawiać za istnieniem wówczas jednolitej praktyki interpretacyjnej.
Spodziewać się można w najbliższym czasie, że organ podatkowy wyrazi swoje stanowisko w związku z wyrokiem TSUE. Nie jest wykluczone, że wyda interpretację ogólną potwierdzając jednocześnie, że praktyka organów podatkowych ulega zmianie. Tak samo było w przypadku wyroku TSUE dotyczącego opodatkowania podatkiem VAT opłat za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności (wyrok z dnia 25 lutego 2021 r., sygn. C-604/19). Następstwem tego wyroku była interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r., nr PT1.8101.2.2021.
Należy zwrócić uwagę, że o tym czy status gminy jako podatnika VAT ma znaczenie ekonomiczne dla gminy i mieszkańca zależy od szeregu okoliczności, np. czy gmina odprowadziła podatek VAT od dotacji. Jak wyżej wskazałem, o ile interpretacje podatkowe były jednolite, to jednak stanowisko sądów administracyjnych w tym zakresie było podzielone, przez co samorządy miały dylemat. Skutki wyroku TSUE mogą być zatem różne dla samorządów. Mogą one teraz dokonać analizy swoich rozliczeń pod kątem zasadności ich skorygowania i ustalenia nowej wysokości wkładu własnego mieszkańców.
Dzięki orzeczeniu TSUE samorządy zyskają pewność, co do tego w jaki sposób należy rozliczać podatek VAT w projektach w odnawialne źródła energii. Zakończony powinien zostać spór o podatek VAT od dofinansowania. My stanęliśmy na stanowisku, że gminy w ogóle nie są podatnikami i to stanowisko obroniliśmy w sądzie, wobec czego spodziewamy się, że wkrótce kwestia podatku VAT w OZE zostanie uznana za ostatecznie rozstrzygniętą.
W związku z wydanym wyrokiem TSUE, oczekujemy teraz na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uwzględniając stanowisko TSUE rozpozna skargę kasacyjną w sprawie dotyczącej interpretacji podatkowej.
Paweł Czaplicki
Kancelaria Wyrzykowscy