Może się zdarzyć, że środki pieniężne otrzymane tytułem „darowizny” zostaną uznane za wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Przykład takiej sytuacji przedstawiony został w wydanej na początku października interpretacji indywidualnej.
Omawiana interpretacja wydana została po wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy. Wydając pierwszą interpretację organ wskazał, że otrzymana darowizna stanowi dla Gminy wynagrodzenie za świadczoną usługę. Gmina złożyła skargę do WSA wskazując, że „realizując budowę drogi wykonywała zadania własne Gminy, przy wsparciu ze strony podmiotów prywatnych. Nie można jednak uznać powyższej czynności za świadczenie wzajemne, albowiem Gmina nie może przeznaczyć wybudowanej drogi wyłącznie na potrzeby darczyńcy, a wręcz przeciwnie, wybudowana droga jest drogą gminną, stanowi użytek dla wszystkich mieszkańców Gminy oraz innych osób przejezdnych”. Organ wniósł o oddalenie skargi. WSA uchylił zaskarżoną interpretację i nakazał ponownie rozpatrzyć wniosek o jej wydanie.
Wyrok WSA (I SA/Bd 60/22 prawomocny)
Przedmiotem niniejszego wyroku było to, czy organ mógł wydać interpretację na podstawie przedstawionego przez Gminę stanu faktycznego, w sytuacji, gdy „przedstawiony przez skarżącą opis stanu faktycznego jest nieprecyzyjny, a wręcz sprzeczny. Podać należy, że Gmina wielokrotnie zarówno we wniosku jak i jego uzupełnieniu używa zwrotu "droga wewnętrzna", której inwestycja ma dotyczyć. Przyjmując to założenie – na tle przedstawionego stanu faktycznego - wówczas stanowisko organu należałoby ocenić jako uprawnione. Powyższe niewątpliwie wiązałoby się z wykonaniem inwestycji poza drogą gminną, czyli jednocześnie poza drogą publiczną. Z drugiej jednak strony należy mieć na uwadze, że organ zadał pytanie (pkt 1 lit. h wezwania do uzupełnienia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej), czy po wykonaniu inwestycji, przebudowana droga wewnętrzna, tj. wykonana pieszo-jezdnia i chodnik w miejscowości J. S., G. R., będą ogólnodostępne, czy też będą mogły z nich korzystać tylko określone podmioty (jeśli tak, proszę wskazać kto będzie mógł z nich korzystać). Na tak postawione pytanie Gmina udzieliła następującej odpowiedzi: "Z wykonanej inwestycji, przebudowa drogi wewnętrznej tj. wykonana pieszo-jezdnia i chodnik w miejscowości J. S., G. R. będą ogólnodostępne" (pkt 8 uzupełnienia wniosku). Dalej wyjaśniła, że inwestycja - przebudowa drogi wewnętrznej w zakresie wykonania pieszo-jezdni i chodnika "nie będzie wykorzystywana w żaden sposób i w żadnej części do wykonywania czynności opodatkowanych VAT" (pkt 9 uzupełnienia wniosku). Zatem z jednej strony występuje informacja o drodze "wewnętrznej", a z drugiej o jej charakterze "ogólnodostępnym". Zdaniem Sądu zachodzi między tymi elementami sprzeczność i przedstawiony stan faktyczny nie jest precyzyjny”. Jak wskazał sąd, drogą ogólnodostępną może być wyłącznie droga publiczna, w tym droga gminna, natomiast droga wewnętrzna nie stanowi drogi gminnej ani drogi publicznej, w związku z czym nie powinna zostać przypisana jej cecha ogólnodostępności.
Przedmiot interpretacji po wyroku WSA (sygn. 0114-KDIP4-1.4012.549.2021.13.BS)
Gmina zawarła umowę darowizny, na podstawie której otrzymała określoną w niej kwotę – z przeznaczeniem na częściowe pokrycie kosztów określonej inwestycji. W uzupełnieniu wniosku Gmina wskazała dodatkowo, że:
• Gmina nie zawarła z darczyńcą umowy cywilnoprawnej.
• Gmina nie realizowałaby inwestycji, gdyby nie otrzymała darowizny.
• Otrzymana darowizna stanowi 13,19% udziału w kosztach realizacji inwestycji.
• Inwestycja nie będzie wykorzystywana do czynności opodatkowanych.
• Efekty inwestycji będą ogólnodostępne, stanowiące drogę wewnętrzną (która nie stanie się drogą publiczną).
Treść interpretacji częściowo została zanonimizowana, z wyroku wynika natomiast, że przedmiotem inwestycji była przebudowa drogi wewnętrznej w zakresie wykonania pieszo-jezdni i chodnika.
Pytanie Gminy i jej stanowisko
„Czy Gmina będąca czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług po otrzymaniu darowizny w postaci środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel jest zobowiązana odprowadzić podatek VAT z tego tytułu?
Darowizna z uwagi na swój nieodpłatny i co do zasady jednorazowy charakter nie podlega opodatkowaniu VAT. Darowizny nie możemy uznać ani za odpłatne świadczenie usługi ani za odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 i art. 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685)”.
Stanowisko organu podatkowego i uzasadnienie
Stanowisko Gminy jest nieprawidłowe, gdyż „występuje skonkretyzowane świadczenie w zamian za otrzymane określone wynagrodzenie. W tym przypadku wystąpi świadczenie wzajemne tj. czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT, wymieniona w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. (…) otrzymana przez Państwa darowizna stanowi wynagrodzenie z tytułu tego świadczenia, wobec czego podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”.
Jako kluczowy dla organu okazał się status przebudowanej drogi, czyli to, że nie była to droga publiczna, a droga wewnętrzna. Zawarta pomiędzy darczyńcą a Gminą umowa dotyczyła usługi przebudowy drogi wewnętrznej. W uzasadnieniu organ wskazał, że „W analizowanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której w związku z umową zawartą ze Spółką A. S.A. są Państwo zobowiązani do przebudowy drogi wewnętrznej w zakresie (…) w miejscowości (…), w określonym przedziale czasu. Zatem obdarowywany (Gmina) zobowiązany jest do świadczenia na rzecz Darczyńcy, który jak wynika z łączącej strony umowy oczekuje zrealizowania zadania: (…) w terminie przewidzianym w umowie darowizny. Okoliczności sprawy wskazują, że realizacja umowy w głównej mierze spełni potrzeby darczyńcy, a jednocześnie będzie dostępna dla innych podmiotów (osób)”. Organ wskazał, że istotą darowizny jest świadczenie bezpłatne, jednostronne, gdyż darczyńca nie żąda od obdarowanego żadnego świadczenia wzajemnego – co w tym przypadku nie miało miejsca.
Kwestia opodatkowania otrzymanej przez JST darowizny była również przedmiotem innej interpretacji indywidualnej, wydanej z końcem sierpnia 2022 roku (sygn. 0112-KDIL1-2.4012.272.2022.2.WP).
We wniosku o jej wydanie Gmina wskazała, że „zamierza zawrzeć umowę darowizny, na podstawie której otrzyma określoną kwotę pieniężną. Darczyńcą będzie spółka, zaś Inwestycja pn.: „(…)” ma na celu budowę odcinka drogi (…). Powstała droga będzie ogólnodostępna i wykorzystywana na potrzeby ogółu mieszkańców i z tego tytułu Gmina nie będzie pobierała jakichkolwiek opłat. Darczyńca będzie wykorzystywał zrealizowaną przez Gminę Inwestycję jako drogę dojazdową do budowanego przez darczyńcę osiedla mieszkaniowego. Z zawartej umowy nie będą wynikać dla Gminy inne zobowiązania oprócz zobowiązania do przeznaczenia kwoty darowizny na realizację Inwestycji. Gmina nie będzie zobowiązana do świadczenia na rzecz darczyńcy jakichkolwiek czynności w związku z zawarciem Umowy. Gmina nie rozważa rezygnacji z Inwestycji, zaś Umowa nie będzie zawierać regulacji odnoszących się do kwestii zwrotu darowizny w przypadku rezygnacji z realizacji Inwestycji przez Gminę. Między Gminą a darczyńcą nie doszło do ustalenia terminu, w którym Gmina miałaby przystąpić do realizacji Inwestycji oraz terminu jej ukończenia. Efekty Inwestycji będą ogólnodostępne (droga publiczna), nie będą wykorzystywane do czynności opodatkowanych VAT, zaś Inwestycja będzie realizowana w ramach zadania własnego Gminy. Powstała droga w ramach Inwestycji będzie własnością Gminy”.
Organ uznał, że otrzymana darowizna nie stanowi wynagrodzenia za świadczoną usługę, nie podlega opodatkowaniu VAT, gdyż „umowa jest dobrowolna, a treść umowy nie zawiera żadnego odniesienia do przepisu prawa regulującego bądź nakazującego zawarcie takiej umowy. Spółka zatem dobrowolnie finansuje inwestycję drogową i nie ma obowiązku wniesienia wkładu finansowego wynikającego z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Z kolei inwestycja drogowa jest ogólnodostępną drogą publiczną, z której korzystają nieodpłatnie wszyscy użytkownicy ruchu drogowego. Po realizacji inwestycji droga będzie stanowić własność Gminy (nie zostanie przekazana spółce), nie będzie przedmiotem najmu, dzierżawy ani innej umowy o podobnym charakterze”.
Kiedy zatem "darowizna" otrzymana przez JST będzie opodatkowana VAT?
To zależy…
Martyna Archacka
Kancelaria Wyrzykowscy