Przypomnijmy, że 30-tego marca 2023 roku zapadły dwa przełomowe orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sprawy C-612/21 i C-616/21). Zgodnie ze stanowiskiem TSUE samorządy nie działają w charakterze podatników VAT realizując projekty w zakresie usuwania azbestu oraz montażu odnawialnych źródeł energii na nieruchomościach mieszkańców.
Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, wydając wyrok w składzie siedmiu sędziów w dniu 5 czerwca 2023 roku. NSA uznał, że „gmina, która realizując projekt z zakresu odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych), współfinansowany w znacznej części ze środków europejskich, w ramach którego montuje i podpina instalacje fotowoltaiczne na budynkach oraz na gruntach mieszkańców, którzy przejmą po upływie 5 lat własność zamontowanych instalacji, nie wykonuje z tego tytułu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji otrzymane na ten cel dofinansowanie ze środków europejskich (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) nie może być rozważane jako podstawa opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.” Jednocześnie NSA uchylił odmienny wyrok sądu pierwszej instancji oraz interpretację organu podatkowego.
W czerwcu 2023 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) wydał również interpretacje zgodne ze stanowiskiem TSUE, rozpatrując wnioski o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie azbestu i OZE, złożone w 2023 roku. W wydanych interpretacjach DKIS odwołuje się już do tez wyrażonych przez unijny Trybunał.
Interpretacja z dnia 26 czerwca 2023 roku wydana przez DKIS dotyczyła prawa do odliczenia podatku VAT od projektu w zakresie usuwania azbestu i obowiązku opodatkowania otrzymanej dotacji. Zgodnie z interpretacją „istotne znaczenie ma orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w szczególności tezy zawarte w wyroku z 30 marca 2023 r. w sprawie C-616/21 (…) W wyroku tym, TSUE rozstrzygnął, że artykuł 2 ust. 1, art. 9 ust. 1 i art. 13 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że: okoliczność zlecania przez gminę przedsiębiorstwu czynności usuwania azbestu i odbierania wyrobów i odpadów zawierających azbest na rzecz jej mieszkańców będących właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili taką wolę, nie stanowi świadczenia usług podlegającego opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i nie prowadzi do żadnej płatności ze strony tych mieszkańców, zaś czynności te są finansowane ze środków publicznych.” Ostatecznie, bazując na powyższym orzeczeniu, organ podatkowy doszedł do wniosku, że „działanie Gminy w związku z realizacją zadania w zakresie usuwania i unieszkodliwiania azbestu z nieruchomości osób fizycznych - mieszkańców Gminy, nie będzie stanowić dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i Gmina realizując projekt nie będzie wykonywała działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem realizacja zadania nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług” . W tym stanie rzeczy organ podatkowy stwierdził, że przyznana dotacja nie jest opodatkowana, jak również iż gmina nie prawa do odliczenia podatku VAT z uwagi na brak związku z działalnością opodatkowaną. Analogiczne stanowisko DKIS przedstawił w interpretacji z dnia 28 czerwca 2023 roku.
W kolejnej interpretacji z dnia 26 czerwca 2023 roku DKIS wypowiedział się w sprawie projektu dotyczącego montażu odnawialnych źródeł energii. Organ podatkowy wskazał, iż wytyczne dotyczące oceny podejmowanych działań znajdują się w wyroku TSUE z dnia 30 marca 2023 roku, w sprawie C-612/21. Dokonując analizy wniosku o interpretację oraz tych wytycznych organ podatkowy doszedł do wniosku, iż „wpłaty otrzymywane przez Państwa od Mieszkańców nie mogą zostać uznane za podlegające opodatkowaniu zaliczki na poczet wynagrodzenia za świadczone przez Państwa usługi elektromodernizacji lub termomodernizacji ani za wynagrodzenie za ww. usługi. Nie powstaje obowiązek podatkowy z tytułu ich otrzymania”.
Wydane w czerwcu interpretacje wskazują zatem, iż Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej prezentuje już stanowisko zgodne z orzeczeniami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Samorządy nie są zobowiązane do rozliczania podatku VAT w ramach projektów dotyczących usuwania azbestu i montażu odnawialnych źródeł energii.
Paweł Czaplicki
Kancelaria Wyrzykowscy