Dla wielu inwestycji samorządowych, szczególnie dotyczących budynków szkół, obiektów sportowych, obiektów kulturalnych, etc. VAT pozostaje do dziś odliczony z zastosowaniem proporcji obliczonej wg Rozporządzenia Ministra Finansów z 17.12.2015 r., która często jest zbyt niska, aby rozliczenie VAT związane z użytkowanym obiektem było dla podatnika neutralne. Często budynki użyteczności publicznej wykorzystywane są w dwojaki sposób, zarówno do działalności publicznej jak i gospodarczej, w związku z czym indywidualna proporcja odliczenia VAT metodą powierzchniowo-czasową najpełniej oddawałaby proporcję między obydwoma rodzajami użytkowania obiektu. Takiej jednak w ostatnich latach nie aprobował w swojej linii orzeczniczej DKIS, wskazując zawsze za bardziej adekwatne stosowanie proporcji wg wzoru z Rozporządzenia.
13 września 2022 roku został wydany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. I FSK 843/19 podtrzymujący wyrok WSA w sprawie uchylenia interpretacji indywidualnej. Przedmiotem sprawy była możliwość zastosowania własnej metody obliczania proporcji, tzw. klucza powierzchniowo-czasowego. Zgodnie art. 86 ust.2h ustawy o podatku od towarów i usług podatnik może zastosować inny bardziej reprezentatywny sposób określenia proporcji jeżeli uzna, że sposób określenia proporcji będzie najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć.
Pewna Gmina w latach 2012-2017 realizowała projekt „Budowy szkoły podstawowej i gimnazjum z halą sportową”. Projekt podzielony był na dwa etapy: budowę szkoły podstawowej ze stołówką i salą gimnastyczną oraz budowę gimnazjum z halą sportową. Gmina wykorzystywała i nadal wykorzystuje obiekty do celów publicznych, czyli prowadzenie edukacji szkolnej oraz komercyjnych np. czasowy wynajem pomieszczeń. W tym przypadku jednoznaczny podział ponoszonych wydatków na działalność podlegającą VAT i niepodlegającą był niemożliwy. Natomiast mając na uwadze miejsce i czas prowadzonej działalności, istniała możliwość oszacowania ilości godzin odpłatnego oraz nieodpłatnego korzystania z wyznaczonych powierzchni. Mając na uwadze powyższe przy odliczaniu VAT naliczonego od wydatków związanych z budynkami, najrzetelniejsze było zdaniem Gminy wykorzystanie klucza czasowego oraz powierzchniowego jednocześnie.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że przyjęty przez Gminę klucz powierzchniowo czasowy jest niereprezentatywny i nie oddaje w pełni specyfiki prowadzonej działalności o której mówi art.86 ust.22 ustawy o VAT. „Biorąc pod uwagę fakt, że celem jest budowa Obiektów infrastruktury edukacyjnej należałoby uznać, że w godzinach zamknięcia obiektów (22:00 do 7:00) są one wykorzystywane do celów innych niż działalność gospodarcza. Nieuwzględnienie wykorzystania Obiektów w tych godzinach do działalności innej niż gospodarcza prowadziłoby do zawyżenia podatku naliczonego do odliczenia.”
Stosowność Interpretacji indywidualnej zbadał Wojewódzki Sąd Administracyjny. WSA postanowił uchylić interpretację DKIS. „Sąd nie podziela zastrzeżeń DKIS odnośnie nieuwzględnienia przez Stronę sytuacji, gdy w danym pomieszczeniu równocześnie są wykonywane czynności opodatkowane oraz czynności niepodlegające opodatkowaniu. Skarżąca wskazała bowiem, że godziny, w których podmioty zewnętrzne będą mogły wynająć np. halę sportową będą wskazane w przyjętym regulaminie. Trudno ponadto zakładać, że hala sportowa czy sale lekcyjne, mogą w tym samym momencie służyć prowadzeniu lekcji dla uczniów oraz innym zajęciom wykonywanym przez osoby trzecie w ramach komercyjnego najmu.”
„Sąd nie zgadza się także ze stanowiskiem DKIS w kwestii uwzględnienia w mianowniku współczynnika czasowego pór nocnych, kiedy poszczególne obiekty w ogóle nie są użytkowane. Całkowicie chybionym jest w szczególności założenie, że Strona winna uwzględniać porę nocną, albowiem wówczas do poszczególnych obiektów są dostarczane media oraz inne usługi, np. usługi ochroniarskie. W ocenie Sądu, gdyby przyjąć pogląd DKIS, w zasadzie każda działalność gospodarcza winna zostać objęta dyspozycją art. 86 ust. 2a Uptu, albowiem w określonych porach, głównie w porach nocnych, w czasie świąt lub urlopów, całość lub część infrastruktury należącej do podatnika nie bierze udziału w świadczeniu usług lub dostawach towarów” Przytoczone stanowisko WSA podtrzymał również NSA.
Wyrok NSA jest bardzo korzystny dla samorządów, ponieważ przychyla się do zdania podatnika, że proporcja czasowo-powierzchniowa może być najbardziej reprezentatywną metodą obliczenia proporcji odliczenia VAT wbrew temu co od lat w wydawanych interpretacjach wskazuje DKIS. Może warto zrewidować zastosowane dotychczas proporcje odliczenia VAT dla inwestycji gminnych i poszukać możliwości zastosowania proporcji indywidualnej do odliczenia VAT?
Milena Załęska
Kancelaria Wyrzykowscy