Czy będzie centralizacja samorządów w podatku dochodowym? W kwestii tej wypowiedział się w wydanym 2 czerwca 2022 r. wyroku WSA (wyrok nieprawomocny ).

---

Przedmiot interpretacji indywidualnej

Gmina jako osoba prawna utworzyła jednostki organizacyjne, jedną z nich jest Urząd Miasta (jednostka ta nie posiada osobowości prawnej). Stroną zawieranych umów cywilnoprawnych jest Gmina, Urząd działa w imieniu Gminy na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Burmistrza. Jak wskazano we wniosku, „zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387 ze zm.) - dalej "u.p.d.f.", Urząd jako jednostka organizacyjna Gminy, występuje w roli płatnika wynagrodzenia z tytułu zawartej umowy cywilnoprawnej. Dokonuje wypłaty świadczeń wynikających z umów cywilnoprawnych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i niebędących pracownikami Wnioskodawcy. Jest również płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Przekazuje do urzędu skarbowego roczną deklarację PIT-4R o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy, jak również sporządza PIT-11 dla zatrudnionych zleceniobiorców. Wnioskodawca jako płatnik podatku dochodowego posługuje się nr NIP odrębnym od nr NIP Gminy”.

Końcowo Gmina zapytała czy „płatnikiem podatku dochodowego od wypłacanych wynagrodzeń z tytułu umów zlecenia i umów o dzieło jest funkcjonująca w strukturze Gminy Ł. jej jednostka organizacyjna – Urząd Miejski w Ł., czy też Gmina”.

---

Stanowisko Gminy

Zdaniem Gminy „płatnikiem podatku dochodowego od wynagrodzeń wypłacanych z umów zlecenia i umów o dzieło nie jest Gmina, lecz funkcjonująca w jej strukturze jednostka organizacyjna: Urząd Miejski”. Swoje stanowisko Samorząd argumentował tym, że: „pomimo iż w stosunkach cywilnoprawnych stroną zawartych umów cywilnoprawnych, w szczególności zlecenia, jest Gmina Ł., zgodnie z posiadaną osobowością prawną, to jednak wynagrodzenia z ich tytułu dokonuje fizycznie Urząd Miejski w Ł., działający jako jednostka organizacyjna Gminy Ł.. Na tej samej podstawie Wnioskodawca uprawniony jest zarówno do pobrania zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń wypłacanych z tytułu umów cywilnoprawnych, jak również przekazania pobranego podatku do właściwego urzędu skarbowego. Urząd Miejski w Ł. zobowiązany jest do sporządzenia rocznej deklaracji PIT-4R, w której wykazuje zarówno zaliczki na podatek dochodowy od zatrudnionych pracowników Urzędu, jak również zaliczki na podatek z tytułu zwartych umów zleceń i o dzieło, Wnioskodawca sporządza jednocześnie PIT-11 dla zatrudnionych zleceniobiorców Gminy Ł. za dany rok podatkowy”.

---

Stanowisko DKIS

DKIS uznał stanowisko Gminy za nieprawidłowe i wskazał, że dokonując wypłaty świadczeń wynikających z umów cywilnoprawnych, których stroną jest Gmina, to Gmina jest płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, a nie jej jednostka organizacyjna.

Własne stanowisko DKIS argumentował w sposób następujący:

• „Skoro zatem – jak wynika z opisu stanu faktycznego – w przypadku umów zawieranych przez Burmistrza Miasta, stroną umów cywilnoprawnych każdorazowo jest Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego, natomiast powyższe umowy cywilnoprawne podpisuje Burmistrz Miasta, to płatnikiem podatku dochodowego, o którym mowa w art. 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie Gmina, a nie jednostka organizacyjna (Urząd Gminy)”;
• "Jedynie na gruncie prawa pracy to jednostkom organizacyjnym (a nie gminie) przysługuje status pracodawcy (strony stosunku pracy). Ale dzieje się tak tylko dlatego, że takie wyraźne postanowienie zostało zawarte w przepisach dotyczących pracowników samorządowych (…) Skoro przepisy prawa nie przyznają jednostkom organizacyjnym gminy podmiotowości prawnej (poza stosunkami pracy), to stroną umowy zlecenia zawartej z osobą fizyczną będzie gmina (będąca osobą prawną) reprezentowana w niniejszej sprawie przez Burmistrza Miasta, a nie ta jednostka (Urząd Miejski) pozbawiona osobowości prawnej”;
• „Skoro zatem – jak wynika z przedstawionych wyjaśnień i czego Wnioskodawca nie neguje – stroną zawieranych umów cywilnoprawnych jest Gmina (jednostka samorządu terytorialnego), to w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych występująca w charakterze zleceniodawcy Gmina będzie jednocześnie płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy należnych od przychodów uzyskanych przez zleceniobiorcę z tytułu umowy zlecenia zawartej z Gminą. Obowiązki płatnika są konsekwencją czynności prawnej i obarczają stronę umowy. Nie ma przy tym znaczenia, który podmiot dokonuje fizycznie wypłaty należności. Kwestie rozliczeń dokonywanych przez jednostki organizacyjne Gminy nie mają wpływu na zmianę tożsamości płatnika, którym zgodnie z treścią zawieranych umów będzie Gmina”.

---

Stanowisko WSA

Gmina złożyła skargę na otrzymaną interpretacją indywidualną – WSA uchylił zaskarżoną interpretację i skierował zagadnienie do ponownego rozpatrzenia przez DKIS.

WSA wskazał w uzasadnieniu wyroku, że „Strona skarżąca trafnie zwraca więc uwagę, że przepis art. 41 ust. 4 u.p.d.f. przypisuje status płatnika podmiotowi, który dokonuje świadczenia, czyli dokonuje wypłaty na rzecz podatnika, co wskazuje na okoliczność wykonywania technicznej czynności wypłaty, nie zaś na okoliczność prawną będącą rezultatem zawarcia umowy cywilnoprawnej, a co za tym idzie - byciem stroną stosunku zobowiązaniowego, z którego wypłata wynika. Ustawa nie przypisuje statusu płatnika podmiotowi odpowiedzialnemu na mocy zawartej umowy cywilnoprawnej za wypłatę wynagrodzenia, ale podmiotowi, który tej wypłaty technicznie dokonuje.

Skoro art. 41 ust. 4 u.p.d.f. wskazuje jako płatników zarówno osoby prawne, jak i ich jednostki organizacyjne, oznacza to, że ustawodawca dopuszcza, że płatnik nie jest stroną umowy, która stanowi tytuł do wypłaty należności. Jednostki organizacyjne osób prawnych, które pozbawione są odrębnej osobowości prawnej, nie zawierają samodzielnie umów stanowiących podstawę do wypłaty świadczeń. Jeżeli jednostki organizacyjne osób prawnych zawierają umowy, to czynią to wyłącznie w imieniu i na rzecz osoby prawnej, na podstawie udzielonego ich kierownikom pełnomocnictwa. Z zakwestionowanej interpretacji nie wynika, na jakiej podstawie, wbrew literalnemu brzmieniu przepisu, względnie na podstawie jakich innych regulacji prawnych organ wnioskuje, że kluczowe znaczenie dla nałożenia obowiązków płatnika ma mieć fakt "bycia stroną umowy cywilnoprawnej", z którą to okolicznością nie wiąże żadnych konsekwencji prawnych art. 41 ust. 1 u.p.d.f. (lub inny przepis przytoczony przez organ).

Zatem, jeżeli ustawodawca chciałby powiązać obowiązki płatnika z byciem stroną umowy, to nie wskazałby w art. 41 ust. 1 u.p.d.f. jednostek organizacyjnych osoby prawnej jako płatników, obok samej osoby prawnej”.

Jak wskazał WSA w omawianym wyroku (sygn. I SA/Łd 203/22), w podobnych sprawach orzekał już NSA: 

1. wyrok z dnia 2 marca 2021 r. sygn. II FSK 39/21, 
2. wyrok z dnia 9 stycznia 2020 r. sygn. II FSK 160/18, 
3. wyrok z dnia 9 stycznia 2020 r. sygn. II FSK 162/18, 
4. wyrok z dnia 29 listopada 2019 r. sygn. II FSK 101/18, 
5. wyrok z dnia 29 listopada 2019 r. sygn. II FSK 164/18.

Martyna Archacka 
Kancelaria Wyrzykowscy

Zobacz także

• Stanowisko DKIS w sprawie opodatkowania podatkiem VAT sprzedaży prawa własności użytkownikowi wieczystemu
• Wyłączenie podmiotowe z VAT dla organów władzy publicznej
• Kiedy ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu podlega VAT?
• Zniesienie współwłasności nieruchomości a opodatkowanie podatkiem VAT, na podstawie interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS.
• Opodatkowanie VAT nabywanych przez JST usług szkoleń - a możliwość odliczenia podatku VAT.
• Budynek do rozbiórki a ustalenie stawki VAT dla sprzedawanej nieruchomości.
• Dzierżawa gruntu na rzecz konsumenta - jak powstaje obowiązek podatkowy?
• Ogłoszono nowe informacje w sprawie KSeF!
• Jak sprawdzić status polskiego kontrahenta w VAT?
• Od 1 kwietnia 2024 r. wraca 5% VAT na żywność!