Czy otrzymana opłata z tytułu zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę? Częściowe wyjaśnienie przedstawione zostało w odpowiedzi na interpelację poselską nr 33417 z dnia 30 maja 2022 r.
Interpelacja dotyczyła świadczenia, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, tj. świadczenia pieniężnego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi. Podstawowa wartość tego świadczenia wynosi 40,00 zł za dobę za jedną osobę.
Wśród przedsiębiorców zaczęły się pojawiać wątpliwości czy opłatę tą należy traktować jako wynagrodzenie za świadczoną usługę, czyli czy opodatkować ją podatkiem VAT?
Odpowiedź wynikająca z tego pisma jest niemal jednoznaczna, mianowicie wg Sekretarza Stanu (odpowiadającego) świadczenie, o którym mowa wyżej nie stanowi wynagrodzenia za zakwaterowanie i wyżywienie uchodźców, a więc nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Jako argumenty wskazujące na brak charakteru wynagrodzenia w odniesieniu do tej opłaty wskazano:
- „Otrzymane świadczenie ma charakter wtórny do czynności realizowanych nieodpłatnie na rzecz obywateli Ukrainy.
- Nie występuje zależność pomiędzy wykonanymi na rzecz uchodźców czynnościami a wysokością otrzymywanej kwoty świadczenia.
- Wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę powinno stanowić rzeczywisty ekwiwalent usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy podczas gdy w tym przypadku przyznanie świadczenie nie ma wpływu na to w jakim standardzie nastąpi wykonanie usługi.
- Kwota świadczenia pozostaje co do zasady taka sama.
- Przyznane świadczenie ma jedynie zrekompensować udzielającemu pomocy część kosztów związanych z poniesionymi wydatkami, a okoliczności, w jakich dochodzi do czynności zakwaterowania i wyżywienia dla uchodźców z Ukrainy różnią się od tych, w jakich zwykle prowadzi się tego typu działalność”.
Jednak, w dalszej treści znajdujemy informację, że „W pewnych przypadkach wykonanie tych czynności przez przedsiębiorcę może podlegać ocenie pod kątem uznania za świadczenia nieodpłatne. Ocena tego, czy przedsiębiorcy zapewniający uchodźcom zakwaterowanie i wyżywienie powinni traktować wykonywane usługi uznawane za świadczenia nieodpłatne, jest uzależniona od konkretnego przypadku”.
Z powyższego wynika, że otrzymane świadczenie pieniężne na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy nie stanowi wynagrodzenia za usługę i z tego tytułu nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Jednak może być tak, że nieodpłatne świadczenie tej usługi na rzecz danej osoby powinno zostać przez przedsiębiorcę uznane za odpłatne i z tego tytułu podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.
Tak sytuacja przedstawia się jeśli chodzi o „standardowych” przedsiębiorców, ale mamy jeszcze współpracę pomiędzy samorządami w zakresie zakwaterowania i wyżywienia uchodźców. Przytoczone wyżej argumenty można odnieść również na grunt samorządowy, tj. rekompensata poniesionych kosztów, wtórny charakter rozliczenia kosztów w stosunku do wykonanej czynności, „wynagrodzenie” nie stanowi ekwiwalentu usługi, gdyż jest ustalone bardzo „po kosztach”.
Martyna Archacka
Kancelaria Wyrzykowscy