Jedno z Miast powzięło wątpliwości czy słusznym jest pobierając opłatę za śmieci od najemców lokali komunalnych traktować je jako podlegające opodatkowaniu VAT. Złożyło w tej sprawie wniosek do Trybunału Konstytucyjnego.
Na stronie Trybunału Konstytucyjnego można przeczytać, że wniosek dotyczy zbadania „zgodności art. 29a ust. 1 i ust. 6 pkt 1 oraz art. 15 ust. 6 w związku z art. 15 ust. 1-2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020r. poz. 106, ze zm.) w związku z art. 2 ust. 1 pkt 4 i ust. 2a oraz art. 6m ust. 1 i art. бо ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1439, ze zm.) w zakresie, w jakim „z przepisów tych dekodowana jest norma prawna, zgodnie z którą gmina - w przypadku poboru opłaty za gospodarowanie odpadami stanowiącej jej dochód - działa jako podatnik VAT w sytuacji, gdy opłaty za gospodarowanie odpadami pobierane są od najemców lub dzierżawców lokali stanowiących własność gminy", z art. 2, art. 7, art. 217, art. 84, art. 165 ust. 1, art. 64 ust. 1-3, art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jak również z art. 3 ust. 1 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607 i 608)”.
Organy podatkowe i sądy administracyjne stoją na stanowisku, iż pobierając opłatę od najemców lokali komunalnych gminy występują w roli podatnika VAT, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Gminę jako właściciela lokalu łączy z najemcą stosunek cywilnoprawny wynikający z zawartej umowy, pobieranie opłaty nie wynika z ustawy. Opłata za odbiór śmieci powinna zatem stanowić obrót wraz z należnym czynszem najmu.
W wyroku NSA z 28 sierpnia 2020 r., sąd ten przychylając się do stanowiska organu podatkowego, wskazał, iż:
„Rozpoznając zarzut przypomnieć na wstępie należy, że tak na gruncie Konstytucji RP jak i ustawy o VAT pojęciem organy władzy publicznej objąć należy tak organy państwowe jak i organy samorządu terytorialnego. W związku z tym przypomnieć należy, że wyłączenie w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT organów władzy publicznej z kategorii podatników ma charakter wyłączenia przedmiotowo-podmiotowego i jako stanowiący odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, musi być interpretowany ściśle.
Wyłączenie to ma miejsce przy spełnieniu łącznie dwóch warunków:
- jego podmiotem są jedynie organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy ( kryterium podmiotowe);
- odnośni się jedynie do tych czynności podlegających wyłączeniu podmiotów, w których realizują one zadania nałożone na nie przepisami prawa i to zadania do realizacji których zostały powołane (kryterium przedmiotowe).
Powyższe oznacza, że organy władzy publicznej na gruncie podatku VAT występować mogą w dwoistym charakterze:
- podmiotów niebędących podatnikami VAT, gdy realizują zadania, w oparciu o reżim publicznoprawny, nałożone na nich przepisami prawa, oraz
- podatników VAT, gdy wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, a więc w ramach reżimu prywatnoprawnego.
W rozpoznawanej sprawie nie jest objęta sporem okoliczność, że opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi mieszczą się w sferze publicznoprawnej, w wykonywaniu której gmina występuje w roli organu władzy publicznej. Powyższe nie oznacza jednak, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie może być elementem wynagrodzenia za wykonana usługę, jak w rozpatrywanej sprawie. Uprawnienie do jej pobierania nie wynika z przepisów ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2019.2010 t.j.) oraz unormowań zawartych w uchwałach rady gminy, ale pobieranie opłat wynika z umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy gminą jako właścicielu nieruchomości a najemcami. Na gminie jako właścicielu wynajmowanych nieruchomości (art. 6h cyt. ustawy) ciąży obowiązek zapłaty opłaty za gospodarowanie odpadami. Fakt przeniesienia tej opłaty na najemców nieruchomości rodzi stosunek pomiędzy wynajmującym a najemcą, który nie ma swojego umocowania w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ale w stosunku cywilnoprawnym pomiędzy wynajmującym a najemcą. W tym przypadku gmina występuje wobec najemców jako właściciel tych nieruchomości i wynajmujący, a nie jako organ władzy publicznej, nakładający na najemców obowiązek uiszczania opłat za gospodarowanie odpadami publicznymi. W takim przypadku opłatę za gospodarowanie tymi odpadami należy traktować jako należność otrzymaną z tytułu świadczenia usługi najmu stanowiącą wraz z czynszem obrót, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 czerwca 2017 r. I FSK 1769/15, z 28 listopada 2018 r. I FSK 1098/18, dostępne w bazie LEX)”.
Martyna Archacka
Kancelaria Wyrzykowscy